Με αφορμή την κυκλοφορία στην Ελλάδα της 14ης και τελευταίας περιπέτειας του Επιθεωρητή Μπέρνι Γκούντερ, «Metropolis», απευθύνουμε έναν ελαφρώς ετεροχρονισμένο αποχαιρετισμό στα όπλα: την πένα του εκλιπόντος Φίλιπ Κερ και το πιστόλι του Μπέρνι, που μας χάρισαν ανεπανάληπτα best seller.
Οθάνατος του Σκοτσέζου συγγραφέα Philip Kerr, που έφυγε από τα εγκόσμια τον Μάρτιο του 2018 σε ηλικία 62 ετών, σκόρπισε θλίψη σε εκατομμύρια αναγνώστες σε ολόκληρο τον κόσμο. Όσοι τον είχαν γνωρίσει από κοντά μιλούν για έναν ιδιαίτερα ευφυή και βαθιά καλλιεργημένο άνθρωπο με λεπτό χιούμορ, που εργαζόταν μέχρι την τελευταία στιγμή και αντιμετώπιζε αθόρυβα και με αξιοπρέπεια την ασθένεια που τον ταλαιπωρούσε. Ωστόσο, πριν το θάνατό του κατάφερε να τελειώσει το τελευταίο του μυθιστόρημα πάνω στον αντιήρωα και αντιφατικό Βερολινέζο ντετέκτιβ, το οποίο αποτελεί ουσιαστικά ένα πρελούδιο στην όλη σειρά, ένα prequel για όλα όσα ακολούθησαν και τα έχουμε διαβάσει. Δανειζόμενος τον τίτλο της ομώνυμης φουτουριστικής ταινίας του Φριτς Λανγκ (1927) που επίσης γυρίστηκε στη Δημοκρατία της Βαϊμάρης, ο Κερ μας συστήνει εκ νέου τον ήρωά του, φωτίζοντας όχι μόνο κάποιες από τις πτυχές του, αλλά και τις αιτίες που οδήγησαν στο ναζισμό. Ο Μπέρνι Γκούντερ έρχεται από εκείνη τη μακρινή εποχή, αλλά έχει πολλά να πει για τη σημερινή. Ένας χάρτινος ήρωας με σάρκα και οστά για να ταυτιστείς μαζί του, που παίρνει «γραμμή» από τη νουάρ γραφίδα του Φίλιπ Κερ.
Αν και οι ιστορίες του διαδραματίζονται στην ταραγμένη εποχή του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου (ξεκινούν από το προπολεμικό Βερολίνο, διατρέχουν όλην την περίοδο του πολέμου και ό,τι επακολούθησε μετά το τέλος του), θα μπορούσε να είναι ο πιο επίκαιρος ήρωας του καιρού μας. Όχι μόνο επειδή κάποιες αναλογίες υφίστανται και με τη σημερινή εποχή, αλλά κυρίως επειδή η θεωρητική και πρακτική ενατένιση της ζωής (του), απαλλαγμένη από φτηνούς συναισθηματισμούς και κοντόφθαλμους υποκειμενισμούς, αποκαλύπτει διαχρονικές αξίες που μπορεί να ακολουθήσει ένας άνδρας και να σταθεί όρθιος, ακόμη και στις πιο ζοφερές καταστάσεις. Σημείο αναφοράς ο αιώνιος άνθρωπος, γεμάτος καταστροφικά ένστικτα και αδυναμίες, κακές συνήθειες που γίνονται χειρότερες όσο περνάει ο χρόνος και λάθη που επαναλαμβάνονται σαν κακόγουστο καλαμπούρι. Όλα αυτά ο Μπέρνι, ένας ήρωας τελικά για όλες τις εποχές, τα αντιμετωπίζει με στωικότητα φιλοσόφου, καρδιά μαχητή, χιούμορ αριστοκράτη, διαίσθηση γυναίκας (στις οποίες έχει τρομερή αδυναμία και επιτυχία) και ταπεινότητα μοναχού -στοιχεία που μόνα τους μπορεί να μη λένε πολλά, σε συνδυασμό μεταξύ τους, όμως, φτιάχνουν ένα συναρπαστικό τύπο.
Βέβαια, όπως κάθε αληθινά μεγάλο δημιούργημα, άπαξ και του δώσεις ψυχή, εκείνο αποκτά τη δική του ανεξάρτητη ζωή και ακολουθεί τη δική του ρότα, σαν το πλοίο που δεν έχει ανάγκη πλέον τον ναυπηγό του για να πλεύσει. Ο Philip Kerr συνήθιζε να παρομοιάζει τον Μπέρνι με έναν Όσκαρ Ουάιλντ που κρατάει πιστόλι 9 χιλιοστών, η πραγματικότητα όμως είναι πολύ πιο σύνθετη, γιατί, απλά, ο κυνικός αλλά τζέντλεμαν Πρώσος ντετέκτιβ με την καμπαρντίνα, τα μανικετόκουμπα και τις τιράντες, καταφέρνει πάντα να ξεφεύγει. Ακόμη και από τον πλαστουργό του, ο οποίος έφτιαξε έναν αντιήρωα που μόνο «ανοικτό βιβλίο» δεν τον λες και που δεν χωράει ούτε σε καλούπια ούτε στις περίπου 7.000 σελίδες, συνολικά, των βιβλίων στα οποία πρωταγωνιστεί.
Ο Μπέρναρντ, όπως είναι το βαπτιστικό του Γκούντερ, είναι βετεράνος του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, ο οποίος μάλιστα παρασημοφορήθηκε με Σιδηρούν Σταυρό δευτέρας τάξεως. Τη δεκαετία του 20′ υπηρετεί στο Εγκληματολογικό του Βερολίνου μέχρι το 1933 που παραιτείται για να εργαστεί ως ιδιωτικός ντετέκτιβ, όταν οι ναζί αναρριχώνται στην εξουσία. Καταμεσής του Β’ Παγκοσμίου θα επιστρέψει -θέλοντας και μη- στη Μυστική Αστυνομία, για να βιώσει την ελεύθερη πτώση μιας ολόκληρης χώρας στην παράνοια, τον φόβο, το μίσος. Με φόντο τα ιστορικά γεγονότα εκείνης της ταραγμένης εποχής, προσπαθεί να σώσει το τομάρι του και να διασώσει ό,τι μπορεί από την καλπάζουσα αποκτήνωση που παρασύρει τα πάντα, αναγκαζόμενος συχνά – πυκνά να συμμαχεί με διαβολικούς εγκεφάλους που όμοιους δεν γνώρισε ξανά η ανθρωπότητα.
Σκοτώνεται στη δουλειά, μερικές φορές σκοτώνει κιόλας. Δεν έχει άλλη επιλογή. Κάνει τις βρομοδουλειές του Γκέρινγκ, τρώει κλωτσιά από τον Χίμλερ, υποκύπτει στις προσταγές του «Μαχάτμα Προπαγκάντι», του Γκέμπελς. Είναι παρών στη Νύχτα των Κρυστάλλων, παρευρίσκεται στην τελετή έναρξης των Ολυμπιακών του 1936, εξιχνιάζει τη σφαγή του Κατίν -τώρα πια όλη η ανθρωπότητα γνωρίζει ότι το έκαναν οι Σοβιετικοί-, φυλακίζεται, κρατείται σε στρατόπεδο συγκέντρωσης, συναντά τον Χίτλερ και είναι μάρτυρας σε μια αποτυχημένη απόπειρα εναντίον του. Μέσα σε αυτόν τον καταιγισμό προσπαθεί να διατηρήσει τις αξίες του και να διασώσει την τιμή του ανθρωπισμού -χωρίς να αυταπατάται ότι μπορεί.
Ο Φίλιπ Κερ τελείωσε το σχολείο στο Εδιμβούργο και σπούδασε νομικά στο Πανεπιστήμιο του Μπέρμιγχαμ, αλλά για αρκετά χρόνια δούλευε ως κειμενογράφος στη διαφημιστική εταιρεία Saatchi and Saatchi. Τα μυθιστορήματά του εκτυλίσσονται γύρω από κορυφαία γεγονότα του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, ξεκινώντας από τα πογκρόμ κατά των Εβραίων στην προπολεμική εποχή και φτάνοντας μέχρι την Αργεντινή στην οποία κατέφυγαν υψηλόβαθμοι Ναζί μεταπολεμικά, αλλά και στην Ελλάδα την μετεμφυλιακή περίοδο.
Τα βιβλία του Kerr με ήρωα τον Bernie Gunther κυκλοφορούν στην Ελλάδα από τις εκδόσεις Κέδρος.
Διαβάστε επίσης:
Το ψυχογράφημα του Μπέρνι Γκούντερ
