Όλη η ιστορία για τη λέξη που χρησιμοποιείται συχνά για τις γιορτές της Πρωτοχρονιάς, τα δώρα, τα τυχερά παιχνίδια, αλλά και τη φορολογική πολιτική της εκάστοτε κυβέρνησης.
Μποναμάς, μια λέξη που προκαλεί ανάμεικτα συναισθήματα καθώς σήμερα έχει χάσει την αρχική της σημασία και τη χρησιμοποιούμε κυρίως μεταφορικά και… άκρως ειρωνικά. Πώς θα μπορούσε να είναι διαφορετικά όταν μας πνίγουν οι λογαριασμοί και τα έκτακτα έξοδα που πέφτουν βροχηδόν; Έτσι, κάθε φορά που χρονιάρες μέρες μας έρχεται και μια καινούρια λυπητερή, διασκεδάζουμε τον πόνο μας βαφτίζοντας ως μποναμά το ποσό που θα βγει από την τσέπη μας για να πληρώσουμε. Όμως ήταν πάντα έτσι; Φυσικά και όχι!
Ο μποναμάς κάθε άλλο παρά αυτή τη σημασία είχε όταν πρωτοεμφανίστηκε, στις πρώτες δεκαετίες του 18ου αιώνα. Εκείνη την εποχή, τις παραμονές της πρωτοχρονιάς οι έμποροι παρατάσσονταν στη λεωφόρο Γεωργίου Α’ μέχρι κάτω στο λιμάνι, και στο οικόπεδο της πρώην Σχολής Ευελπίδων, έναντι του Δημοτικού Ταχυδρομείου, όπου σήμερα βρίσκεται η Δημοτική Πινακοθήκη. Η πραμάτεια τους ήταν απλή: παιχνίδια φτιαγμένα με το χέρι. Ξύλινα αεροπλανάκια, στρατιωτάκια, ροκάνες, σβούρες και ότι άλλο λαχταρούσε ένα παιδί για πρωτοχρονιάτικο δώρο βρισκόταν απλωμένο στους πάγκους των πλανόδιων. Αυτός ήταν ο πρωτοχρονιάτικος μποναμάς, το απλό μα συνάμα τόσο σημαντικό δώρο για ένα παιδί, σε μια εποχή που η αφθονία ήταν μια έννοια άγνωστη.
Ο δρόμος κατακλυζόταν από ανθρώπους που έκαναν τα ψώνια τους ή απλά μια βόλτα, όπως κάνουμε σήμερα στους εμπορικούς δρόμους με τις στολισμένες βιτρίνες. Τα καρότσια των πλανόδιων πολιορκούνταν από παιδιά κάθε ηλικίας που χάζευαν με λαχτάρα τον μαγικό κόσμο των παιχνιδιών, και παρακολουθούσαν στενά το χέρι του πατέρα τους για να δουν τον μποναμά, δηλαδή ποιο από τα παιχνίδια θα πιάσει το χέρι του. Άλλωστε, η λέξη μποναμάς έχει ιταλικές ρίζες, βγαίνει από το bona mano και σημαίνει καλό χέρι. Μεταφέρθηκε στην ελληνική πραγματικότητα ως το χέρι του γονιού που αγοράζει το παιχνίδι για το παιδί του, ένα δώρο που μπορεί να ήταν οικονομικό αλλά είχε μεγάλη συναισθηματική και συμβολική αξία.
Με τα χρόνια η σημασία της λέξης άλλαξε και συνήθως όταν αναφερόμαστε στον μποναμά εννοούμε ένα χρηματικό ποσό που δίνουμε σε βαφτιστήρια, ανίψια και κάθε παιδί του περιβάλλοντός μας. Το ποσό, ανάλογα βέβαια και με την οικονομική μας δυνατότητα, δεν είναι ευκαταφρόνητο και το δίνουμε πότε με την καρδιά μας και πότε όχι και τόσο…. Έτσι, το φτηνό αλλά συμβολικό μετασχηματίστηκε σε κάτι ακριβό, ίσως άνευ ουσίας όπως και αρκετά άλλα έθιμα που έχασαν τη μάχη με το χρόνο και την εμπορευματοποίηση…
