Σχόλια κι εντυπώσεις από μια ιδιαίτερη παράσταση – σχόλιο για την ψυχική ασθένεια, τη δύναμη της ανθρώπινης θέλησης και τον απελευθερωτικό ρόλο του θεάτρου.
Το 1935 ο Αντονέν Αρτώ επινοεί μια νέα θεατρική φόρμα, το «Θέατρο της Σκληρότητας», και για να τη βάλει σε εφαρμογή ανεβάζει την παράσταση «Οι Τσέντσι» – μια πεντάπρακτη τραγωδία, για τον ξακουστό, αιμοδιψή και αιμομίκτη κόμη της Ρώμης, που βρέθηκε δολοφονημένος, μ’ ένα στιλέτο στο μάτι, από την ανήλικη κόρη του. Το έργο κάνει πρεμιέρα τον Μάιο της ίδιας χρονιάς, στο θέατρο Folies Wagram στο Παρίσι, και παρά τις προσδοκίες, αποτυγχάνει παταγωδώς.
Ο Αρτώ αποφασίζει πως δεν θα σκηνοθετήσει ξανά ποτέ, ταξιδεύει ασταμάτητα αναζητώντας τη λύτρωση και στο τέλος συλλαμβάνεται για αλητεία. Το 1938 χαρακτηρίζεται επισήμως ως «παράφρων» και οδηγείται δια της βίας στο ψυχιατρείο, στο οποίο θα παραμείνει έγκλειστος για εννέα χρόνια. Την τελευταία μόνο χρονιά θα υποβληθεί σε περισσότερα από 51 ηλεκτροσόκ. Εκεί αποκτά την εμμονή ότι κάποιοι έρχονται στον ύπνο του και του δηλητηριάζουν τα όνειρα κάνοντας μάγια · εκεί πέφτει σε κώμα και ευτυχώς ξυπνάει την ώρα που τον οδηγούν στο νεκροτομείο · εκεί ο ξακουστός ψυχαναλυτής, ψυχίατρος και συγγραφέας Ζακ Λακάν θα θριαμβολογήσει πως «επιτέλους ο κύριος Αρτώ θεραπεύτηκε και δεν θα χρειαστεί να ξαναγράψει τίποτα πια».
Το 1946 και λίγο πριν τον θάνατό του, αποκτά ξανά ελευθερία κινήσεων, έχοντας υποστεί ωστόσο ανεπανόρθωτες βλάβες από τις επίσημες τότε -απαγορευμένες σήμερα- θεραπευτικές μεθόδους. Οι «Φίλοι του Αντονέν Αρτώ» οργανώνουν μια ειδική βραδιά αφιερωμένη στο έργο του στο Θέατρο «Σάρα Μπερνάρ», αλλά η είσοδος στον ίδιο απαγορεύεται, εξαιτίας του φόβου που προκαλεί η εξασθενημένη του φιγούρα και η πιθανότητα ενός ακόμα θηριώδους ξεσπάσματος, όπως αυτά που συνήθιζε ενώπιων ακροατηρίου. Ο άνθρωπος τον οποίο συγκεντρώθηκαν για να τιμήσουν στέκεται μόνος έξω από τις κλειστές πόρτες, ενώ σύσσωμη η καλή κοινωνία των Παρισίων απολαμβάνει τις αναγνώσεις των κειμένων του!
«Ένας ηθοποιός, ένας προφήτης, ένας άγιος, ένας μάρτυρας, μια φιγούρα που πέρασε από τα μάτια μας και χάθηκε, ένας όμορφος άνδρας, ένας σοφός, ένας δάσκαλος, ένας παράφρων» έγραψε για τον Αντονέν Αρτώ ο Ουγγροβρετανός θεατρικός συγγραφέας κι εμπνευστής του όρου «Θέατρο του Παραλόγου» Μάρτιν Έσσλιν.
Η παράσταση «Κόκκαλο» σε κείμενο της Ιόλης Ανδρεάδη και του Άρη Ασπρούλη, το τρίτο έργο τους που αναφέρεται στον «κολασμένο» Γάλλο ποιητή, ηθοποιό, σκηνοθέτη και θεωρητικό του θεάτρου, ξεκινάει με τη φανταστική υπόθεση ότι μετά το παραπάνω περιστατικό (την εκδήλωση προς τιμήν του και τον αποκλεισμό του από αυτήν) ο Αρτώ, απογοητευμένος, αρνείται την ελευθερία του κι επιστρέφει οικειοθελώς στο κελί του.
Εκεί αποφασίζει να ξυπνήσει τα εκφραστικά του μέσα για να μεταμορφωθεί ο ίδιος στον πιο βιρτουόζο περφόρμερ και να δώσει ένα τελευταίο σόλο, μια παράσταση – ξέσπασμα, μπροστά σε ένα κοινό ανυπόκριτο, αλλά και ανύπαρκτο. Ένα κοινό που θα πλάσει με το μυαλό του. Ένα κοινό που γεννήθηκε για να τον αγαπά.
Απομονωμένος στο άσυλο, ο Αρτώ στήνει από την αρχή το παλιό σκηνικό των αποτυχημένων Τσέντσι, φέρνει την ψυχή του στο προσκήνιο, την ξεγυμνώνει και την τραγουδά με πάθος και μαεστρία. Σε ένα ονειρικό τοπίο μνήμης και με το ρυθμό της μουσικής, ακολουθεί την κάθοδο μιας βαθιάς και ανείπωτης εξομολόγησης.
Καλλιτέχνης, ιδιοφυής, επαναστάτης, αναθεωρητής, ποιητής, δάσκαλος, παραληρηματικός, επιθετικός, επιληπτικός, αυτοκαταστροφικός και βαθιά, πολύ βαθιά ερωτευμένος και ερωτικός, συνθέτει με τρόπο προβοκατόρικο την τελική του ετυμηγορία απέναντι στον σύγχρονο καθωσπρεπισμό, βγάζοντας τη γλώσσα στην κοινωνική υποκρισία και τις επινοημένες αυθεντίες του καιρού μας και επαναφέροντας το «Θέατρο της Σκληρότητας» στη θέση που του ανήκει: μέσα στις φλογισμένες καρδιές των εξεγερμένων.
Η άποψή μας: Ο Γεράσιμος Γεννατάς δεν χρησιμοποιεί τα «σκληρά» εκφραστικά μέσα που ”απαιτούσε” από τους ανθρώπους του θεάτρου ο ίδιος ο Αρτώ. Αρκείται -κι η επιλογή του είναι ορθή- σε μια πολυεπίπεδη κι εκφραστική ερμηνεία η οποία πυροδοτείται, κατά διαστήματα, από την industrial μουσική και τη φυσική παρουσία στη σκηνή του μουσικού περφόρμερ Γιώργου Παλαμιώτη.
Το πρωτότυπο θεατρικό έργο «Κόκκαλο» αποτελεί το τρίτο μέρος της τριλογίας των συγγραφέων Ιόλης Ανδρεάδη και Άρη Ασπρούλη πάνω στον Αντονέν Αρτώ, η οποία περιλαμβάνει ακόμα τα έργα τους «Αρτώ / Βαν Γκογκ» και «Οικογένεια Τσέντσι» και κυκλοφορεί με τον ενιαίο τίτλο «The Artaud Trilogy» από την Κάπα Εκδοτική σε δίγλωσση έκδοση ελληνικά-αγγλικά.
Η ταυτότητα της παράστασης
Σκηνοθεσία: Ιόλη Ανδρεάδη
Κείμενο: Ιόλη Ανδρεάδη & Άρης Ασπρούλης
Σκηνογραφία: Δήμητρα Λιάκουρα
Κοστούμια: Κωνσταντίνος Κασπίρης
Πρωτότυπη Μουσική: Γιώργος Παλαμιώτης
Φωτισμοί: Σάκης Μπιρμπίλης
Στον ρόλο του Αντονέν Αρτώ ο Γεράσιμος Γεννατάς
Ζωντανά επί σκηνής ο μουσικός περφόρμερ Γιώργος Παλαμιώτης
