Δέκα πολύ προσεκτικές επιλογές για το νέο έτος, δέκα προσεγμένες εκδόσεις που υπόσχονται ενδιαφέροντα αναγνώσματα και που σας προτείνουμε να μην προσπεράσετε, από διάφορους τομείς: Επιστήμη, Ιστορία, Λογοτεχνία, Θρησκεία, Πολιτική.
Nexus, Yuval Noah Harari, Αλεξάνδρεια
Από τον συγγραφέα του Sapiens, η ιστορία των πληροφοριακών δικτύων που έχουν φτιάξει κι έχουν γκρεμίσει τον κόσμο μας, από την εποχή του λίθου μέχρι την εποχή της τεχνητής νοημοσυνης. Το Nexus περιγράφει τη συναρπαστική ιστορία που μας έφερε σ’ αυτή τη στιγμή και τις επιλογές που πρέπει επειγόντως να κάνουμε αν θέλουμε να ζήσουμε – καλά ή και καλύτερα. Τα τελευταία 100.000 χρόνια, οι σάπιενς έχουν αποκτήσει τεράστια δύναμη. Αλλά παρά τις ανακαλύψεις, τις εφευρέσεις και τις κατακτήσεις μας έχουμε περιέλθει πλέον σε υπαρξιακή κρίση. Ο κόσμος βρίσκεται στο χείλος της οικολογικής κατάρρευσης. Οι πολιτικές εντάσεις αυξάνονται. Η παραπληροφόρηση οργιάζει. Και βαίνουμε ολοταχώς στην εποχή της Τεχνητής Νοημοσύνης – ενός αλλότριου δικτύου πληροφοριών που απειλεί να μας εξολοθρεύσει. Γιατί παρά τα όσα έχουμε καταφέρει είμαστε τόσο αυτοκαταστροφικοί; Τo Nexus κοιτάζει μέσα από το φακό της ανθρώπινης ιστορίας για να καταλάβει πώς η ροή των πληροφοριών μάς έφερε ως εδώ. Οδηγώντας μας μέσα από την Εποχή του Λίθου και τη διαμόρφωση του κανόνα της Βίβλου, μέχρι την εφεύρεση της τυπογραφίας, την ανάδυση των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης και την πρόσφατη επανεμφάνιση του λαϊκισμού, ο Yuval Noah Harari μάς καλεί να σκεφτούμε τη σύνθετη σχέση ανάμεσα στην πληροφορία και την αλήθεια, τη γραφειοκρατία και τη μυθολογία, τη σοφία και την ισχύ.
Διονύσης Σαββόπουλος, Δημήτρης Καράμπελας, Μεταίχμιο
Η επιδραστική πορεία του κορυφαίου τραγουδοποιού και η καθοριστική συμβολή του στο ελληνικό τραγούδι, σε μια αναθεωρημένη, δεύτερη έκδοση. Το βιβλίο αυτό αποτελεί την πρώτη ολοκληρωμένη μελέτη για την επιδραστική καριέρα του κορυφαίου τραγουδοποιού, που ξεπερνά τα ελληνικά σύνορα. Έπειτα από δύο δεκαετίες περίπου επανεκδίδεται αναθεωρημένη: περιλαμβάνει επικαιροποιημένη βιβλιογραφία και αποκαλύπτει νέες πληροφορίες που ήρθαν στο φως μετά την αρχική έκδοση. Το εντυπωσιακό εξώφυλλο κοσμεί έργο της ζωγράφου Μάριας Μπαχά, προσδίδοντας μια ξεχωριστή αισθητική. Ο Καράμπελας εξετάζει τη σχέση του Σαββόπουλου με τη δυτική τραγουδοποιία (Ντύλαν, Μπρασένς, Κοέν) και κυρίως την τομή που επέφερε στη συνέχεια του ελληνικού τραγουδιού. Στις σελίδες του βιβλίου αναπτύσσονται διεξοδικά τα κεντρικά μοτίβα των τραγουδιών του Σαββόπουλου και η συνομιλία του με την παράδοση, η σχέση του με την Αριστερά, οι πνευματικοί δεσμοί του με τον Χατζιδάκι και τον Γκάτσο.
1915-1949: Η Βρετανία, η Γαλλία και η διαμάχη που διαμόρφωσε τη Μέση Ανατολή, James Barr, Πατάκη
To 1916 δύο άνδρες συμφώνησαν να διαιρέσουν τη Μέση Ανατολή και έκτοτε ο πλανήτης υφίσταται αυτές τις αποφάσεις. Ο σερ Μαρκ Σάικς ήταν οραματιστής πολιτικός, ο Φρανσουά Ζορζ-Πικό ήταν διπλωμάτης με συσσωρευμένη πικρία. Χάραξαν μια γραμμή στην άμμο από τη Μεσόγειο μέχρι τα σύνορα της Περσίας και μαζί αναδιαμόρφωσαν τον χάρτη της Μέσης Ανατολής, στη βάση των δύο «Εντολών»: της Βρετανίας για την Παλαιστίνη, την Υπεριορδανία και το Ιράκ, και της Γαλλίας για τον Λίβανο και τη Συρία. Τα επόμενα τριάντα χρόνια εκτυλίχθηκε μια εξωφρενική ιστορία βίας και μυστικών πολιτικών ελιγμών, με πρωταγωνιστές έναν αστερισμό πολιτικών, διπλωματών, κατασκόπων και στρατιωτικών. Αξιοποιώντας έγγραφα που αποχαρακτηρίστηκαν πρόσφατα σε βρετανικά και γαλλικά αρχεία, ο James Barr ξεδιπλώνει βήμα – βήμα τον μυστικό, φονικό πόλεμο μηχανορραφιών και κατασκοπείας μεταξύ Βρετανίας και Γαλλίας για την εξουσία στη Μέση Ανατολή. Στηριγμένος σε εκτεταμένη έρευνα και παραθέτοντας αποκαλυπτικές πηγές, ο ιστορικός εκθέτει όλες τις πτυχές αυτής της ιστορίας.
Η ερωμένη της, Ντόρα Ρωζέττη, Μεταίχμιο
Άρωμα Μεσοπολέμου και συναρπαστική περιήγηση στην Αθήνα του 1920 με οδηγό μια δυναμική, παράξενη φοιτήτρια που βιώνει τον έρωτα σαν επανάσταση. Ένα εντυπωσιακά τολμηρό μυθιστόρημα, που επαινέθηκε θερμά από τον Ξενόπουλο αλλά εξαφανίστηκε μυστηριωδώς μετά την πρώτη του έκδοση. Ήρθε ξανά στο φως χάρη στην έρευνα της Χριστίνας Ντουνιά, γνώρισε μεγάλη επιτυχία, και τώρα επανεκδίδεται με νέα στοιχεία. Πρόκειται για το πρώτο γυναικείο ομοφυλοφιλικό μυθιστόρημα στην Ελλάδα, ένα μέχρι πρότινος άγνωστο βιβλίο, που κυκλοφορεί σε νέα εμπλουτισμένη έκδοση. Αν στην εποχή του Μεσοπολέμου η ελληνική κοινωνία δεν ήταν ακόμη έτοιμη να δεχθεί την ειλικρίνεια μιας τόσο τολμηρής εξομολόγησης, η ιστορία αυτή μπορεί τώρα να διαβαστεί όπως θα το επιθυμούσε τότε η αντισυμβατική συγγραφέας της. Η συγγραφέας (ψευδώνυμο της Νέλλης Καλογλοπούλου – Μπογιατζόγλου 1908 – 1989) ήταν Ελληνίδα Αιγυπτιώτισσα γιατρός, που έγινε γνωστή με την ανακάλυψη και δημοσίευση του ρηξικέλευθου για την εποχή της, αυτοβιογραφικού μυθιστορήματος.
Στην πιο όμορφη χώρα του κόσμου, Ταχάρ Μπεν Ζελούν, Gema
Πρόκειται για μια συλλογή διηγημάτων του πολύ σημαντικού συγγραφέα του Μαγκρέμπ, που ήταν υποψήφιος για το Νόμπελ Λογοτεχνίας δύο φορές (1997 και 1998) και η οποία υμνεί αλλά και ακτινογραφεί το Μαρόκο, μέσα από συναρπαστικές ιστορίες. Ο Ταχάρ Μπεν Ζελούν τοποθετεί τους ήρωές του στο χρυσό τρίγωνο: την πολύβουη Καζαμπλάνκα, πόλη του ωκεανού, την ονειροπόλα μεσογειακή Ταγγέρη και τη θρησκευτική βορεινή Φες. Μέσα από αυτές τις σκληρές ή αντίθετα ανάλαφρες ιστορίες, ο συγγραφέας ταξιδεύει τον αναγνώστη στους αιώνες, στις διαφορετικές πολιτισμικές, θρησκευτικές κοινότητες και γλώσσες, στις όχθες της Μεσογείου και του Ατλαντικού. Μας θυμίζει τον πλούτο ενός πολύγλωσσου και πολυπολιτισμικού Μαρόκου και επινοεί πρόσωπα που κάτι τυχαίο κλονίζει και ανατρέπει τη ζωή τους: μία πανούργα γυναίκα που είναι έτοιμη να προκαλέσει την καταστροφή, μπλεξίματα και αδιέξοδα με τη διοίκηση που κάνουν τη ζωή κόλαση, μία νεανική αγάπη που δεν έπρεπε να την είχαν συναντήσει ξανά, καλεσμένοι σε ένα δείπνο που έρχονται αντιμέτωποι με το βάρος των παραδόσεων. Η μαροκινή κοινωνία έχει δύο πρόσωπα και μιλά δύο γλώσσες, η υποκρισία βασιλεύει παντού, διαφθορά στις ανώτερες τάξεις, μπαξίσι στις χαμηλές, μία κοινωνία με πολλά τρωτά, όπου η μιζέρια συνυπάρχει με τον πλούτο, μία χώρα διχασμένη ανάμεσα στη Δύση και τις δικές της θρησκευτικές ρίζες, που αγωνίζεται να υπάρξει…
Το Μικρό Βιβλίο Της Ψυχολογίας, Emily Ralls, Caroline Riggs, Πατάκη
O ανθρώπινος εγκέφαλος είναι ο μόνος ζωντανός οργανισμός που μπορεί να μελετήσει τον εαυτό του και στις σελίδες του βιβλίου αυτού περιγράφονται οι διάφορες προσπάθειες που έχουν γίνει στην ιστορία της Ψυχολογίας για να εξηγηθούν οι συμπεριφορές μας, από τις παραδοσιακές επιστημονικές προσεγγίσεις, όπως είναι η βιολογική και η συμπεριφορική ψυχολογία, μέχρι την πιο υποκειμενική προσέγγιση του Φρόυντ και της ψυχοδυναμικής θεωρίας. Η Emily Ralls σπούδασε Ψυχολογία στο Πανεπιστήμιο του Πόρτσμουθ, με ειδίκευση στην εξελικτική ψυχολογία και στην επικοινωνία των πρωτευόντων θηλαστικών. Σήμερα διδάσκει σε κολέγιο στο Ουέστ Σάσσεξ. Ενώ, η Caroline Riggs σπούδασε Ψυχολογία με επαγγελματική κατάρτιση στο Πανεπιστήμιο Aston του Μπέρμιγχαμ. Διδάσκει ψυχολογία και θετικές επιστήμες στο Ουέστ Σάσσεξ και συμμετέχει σε προγράμματα προβολής των επιστημών στο ευρύ κοινό.
Παπουλάκος, Άγιος Αγυρτης, Δημήτρης Καμπουράκης, Πατάκη
Μάνη, 1852. Με εντολή του βασιλιά Όθωνα, πέντε συντάγματα στρατού, ιππικό και πυροβολαρχίες κάνουν γιουρούσι για να συλλάβουν έναν ογδοντάχρονο καλόγερο, τον οποίο υπερασπίζονται 6.000 οπλισμένοι και 15.000 άοπλοι χωριάτες. Το μακελειό μοιάζει αναπόφευκτο. Παπουλάκος. Θρυλική μορφή της λαϊκής θρησκείας τον καιρό της Βαυαροκρατίας. Πρώην χασάπης και αναλφάβητος, ξεσήκωσε τον Μοριά και τα νησιά εναντίον του βασιλιά, των δεσποτάδων, των ξένων προστατών. Για το κράτος ήταν αγύρτης. Για την επίσημη εκκλησία απόβλητος. Για τις φτωχές αγροτικές και ναυτικές μάζες άγιος και προφήτης. Ο μοναχός Χριστόφορος, γνωστός ως «Παπουλάκος» ή «Παπουλάκης», κατά κόσμον Χριστόφορος Παναγιωτόπουλος από τον Άρμπουνα Καλαβρύτων (1770 – 1861), ανακηρύχθηκε άγιος από το Οικουμενικό Πατριαρχείο στις 30 Αυγούστου του 2024. Όμως, το βιβλίο δεν είναι βίος αγίου. Αντιθέτως, είναι μάλλον η απόδειξη ότι η αγιοποίηση κάποιου από την επίσημη Εκκλησία ακολουθεί τους δικούς της νόμους που δεν είναι απαραίτητο να συμβαδίζουν με την πραγματική ζωή αυτού που ανακηρύχθηκε άγιος.
Σεξ: Δύο δισεκατομμύρια χρόνια αναπαραγωγής και απόλαυσης, David Baker, Μεταίχμιο
Η ιστορία του ΣΕΞ από τις απαρχές της ζωής μέχρι τα σεξομπότ σε μια αποκαλυπτική, και σίγουρα μοναδική, παρουσίαση της ανθρώπινης συμπεριφοράς. Πώς άρχισε το σεξ; Πώς εξελίχθηκε σε κάτι τόσο πολυποίκιλο και περίπλοκο για τους ανθρώπους; Ποια επίδραση έχει η γενετική μας κληρονομιά στην ερωτική μας ζωή σήμερα; Και πώς θα είναι το σεξ στο μέλλον; Στο βιβλίο αυτό, ο Αυστραλός ιστορικός Μπέικερ και συγγραφέας επίσης του «Σύντομη Ιστορία του Κόσμου» μας παίρνει συνεπιβάτες σε ένα ταξίδι που ξεκινάει από τις απαρχές της ζωής, διανύει τις χαοτικές επεμβάσεις της εξέλιξης, που δημιούργησαν την ανθρώπινη ανατομία και τα ένστικτα, και ασχολείται με κάθε στάδιο της ανθρώπινης ιστορίας, καταδεικνύοντας σε πόσο μεγάλο βαθμό έχει δώσει μορφή το σεξ σε όλες σχεδόν τις πλευρές της κοινωνίας μας. Συνδυάζοντας χιούμορ αλλά και ακριβή επιστημονικά δεδομένα, ο David Baker καθοδηγεί τους αναγνώστες στην κατανόηση μιας από τις βαθύτερες και αδιάκοπες δυνάμεις της ανθρώπινης φύσης.
Η ειρηνική εξέγερση των θηλυκών SAPIENS 1821-2021, Άννα Καραμάνου, Αρμός
Ένα συναρπαστικό ιστορικό ταξίδι με αφετηρία την Επανάσταση του 1821 και τερματικό σταθμό την πανδημία και το κίνημα MeToo 2021, ένα πληθωρικό δοκίμιο που απέσπασε βραβείο από την Κρατική Ακαδημία Αθηνών. Όπως σημειώνει και η συγγραφέας, απευθύνεται: «ιδιαίτερα στις γυναίκες, κυρίως της νέας γενιάς. Γιατί παρέχει τα βασικά ιστορικά στοιχεία των 200 χρόνων που διαπλέκονται, έμμεσα ή άμεσα, με την απελευθερωτική διαδικασία των ανθρώπινων δικαιωμάτων των γυναικών και της δικαιοσύνης των φύλων. Γιατί είναι χρήσιμο να γνωρίζουμε πώς, μέσα στις συγκεκριμένες ιστορικές και πολιτικές συνθήκες, οι αγώνες ελάχιστων θαρραλέων, μορφωμένων γυναικών καθόρισαν τη ζωή μας. Η ιστορία των φεμινιστικών αγώνων γράφτηκε από μικρές ομάδες πρωτοπόρων γυναικών, υπό συνθήκες σκληρής ανδροκρατίας». Μεγάλα ιστορικά γεγονότα, οι φεμινιστικοί αγώνες, ο ρόλος της πολιτικής και στρατιωτικής ηγεσίας, οι θρίαμβοι και οι εθνικές συμφορές, ο ρόλος των γυναικών, αλλά και ποιες ιδέες διαμόρφωσαν τη σύγχρονη Ελλάδα καταγράφονται αναλυτικά.
Μύθοι, Παρεξηγήσεις Και Άβολες Αλήθειες Της Ελληνικής Ιστορίας 2, Σταύρος Παναγιωτίδης, Κέδρος
Μετά το best seller πρώτο βιβλίο, ήρθε η ώρα για ακόμη μερικές μικρές αφηγήσεις για γεγονότα που όλοι γνωρίζουμε, αλλά ποτέ δεν συνέβησαν. Αντιγράφουμε από το δελτίο Τύπου του βιβλίου: «Δηλαδή οι επιστήμες δεν ξεκίνησαν από την αρχαία Ελλάδα; Ούτε οι Μινωίτες μιλούσαν ελληνικά; Η Τροία που ανακάλυψε ο Σλίμαν δεν ήταν η πραγματική; Στην αρχαία Αθήνα οι ομοφυλόφιλοι δεν έχαναν τα πολιτικά τους δικαιώματα; Ούτε ο Αρμόδιος και ο Αριστογείτονας σκότωσαν τον τύραννο Ίππαρχο για πολιτικούς λόγους; Δεν βγήκε ο Αρχιμήδης γυμνός στους δρόμους -αντίθετα στους νόμους και κάθε ιερό- φωνάζοντας «Εύρηκα! Εύρηκα!»; Ούτε οι Χιώτες πήγαιναν δυο δυο για να μην τους αναγκάσουν οι Οθωμανοί να τους μεταφέρουν στους ώμους; Σε λίγο θα μας πείτε ότι και ο Ναπολέων δεν ήταν τελικά Έλληνας! Ότι οι λωρίδες της σημαίας μας δεν συμβολίζουν τη φράση «Ελευθερία ή θάνατος». Μήπως ούτε το κλαρίνο είναι ελληνικό όργανο; Θα ισχυριστείτε ότι και οι Έλληνες μετανάστευαν παράνομα; Ότι η Μικρά Ασία δεν χάθηκε επειδή «μας πούλησαν οι Σύμμαχοι;» Πως δεν καθυστέρησε η Μάχη της Κρήτης την επέλαση του Χίτλερ στη Σοβιετική Ένωση; Ότι δεν έπεσε κανένας εύζωνας από την Ακρόπολη τυλιγμένος με την ελληνική σημαία, μπροστά στους ναζί; Μήπως ούτε οι ελληνικές ομάδες ποδοσφαίρου έπαιξαν φιλικά ματς με τους κατακτητές; 0ύτε τη Χούντα την είχαν οργανώσει οι Αμερικάνοι;»…
