Σχόλια και εντυπώσεις από την πολυσυζητημένη παράσταση που παίζεται για δεύτερη σεζόν στο Εθνικό Θέατρο.
Ένας από τους πιο σημαντικούς δημιουργούς του καιρού μας, ο Άρης Μπινιάρης, διασκευάζει και μεταφέρει στη σύγχρονη εποχή τον «Φάουστ» του Γκαίτε (γράφτηκε περίπου το 1800), που με τη σειρά του βασίζεται στο μεσαιωνικό θρύλο του πολυμαθούς αλχημιστή και αιρετικού για την Εκκλησία Φάουστ, που λόγω ανηδονισμού κάνει συμφωνία με τον Διάβολο, ανταλλάσσοντας την ψυχή του με απεριόριστη γνώση και κοσμικές ηδονές. Ο μύθος ήταν ήδη δημοφιλής τον 16ο αιώνα στη Γερμανία, αλλά και στη Βρετανία, από το θεατρικό έργο του Κρίστοφερ Μάρλοου, «Η τραγική ιστορία του δόκτορος Φάουστους» (1592). Δανειζόμενος στοιχεία και από άλλους «καταραμένους – κολασμένους» ποιητές, όπως ο Ρεμπώ και ο Ντε Σαντ, ο Μπινιάρης ξεκινάει από την παράδοση της ψυχής του Φάουστ σε έναν ψυχαναλυτή, που δεν είναι άλλος από τον Διάβολο. Αυτός θα αναλάβει να του ικανοποιήσει όλα τα απωθημένα και θα τον ελκύσει σε κάθε παρεκτροπή, στην οποία ο ήρωας παραδίδεται με ανυπομονησία.
Ο Φάουστ έρχεται σε επαφή με την ψυχοθεραπευτική διαδικασία, σε μια αγωνιώδη καταβύθιση στο ανεξερεύνητο μέχρι τώρα ασυνείδητό του, απασφαλίζοντας το πώμα και εκβάλοντας το τζίνι που ικανοποιεί κάθε διεστραμμένη επιθυμία, από το μπουκάλι. Το ταξίδι αυτό έχει ψυχολογικές, μεταφυσικές και «σατανικές» προεκτάσεις (με ή χωρίς θρησκευτικό πρόσημο), καθώς όλα αυτά που πρεσβεύει ο Φάουστ (ή τουλάχιστον ένα μέρος), είναι εκείνα που αποδίδονται και στον Εωσφόρο. Στην παράσταση, ο Εωσφόρος (Σατανάς, Βεελζεβούλ, Διάβολος, Βελιάλ, Δράκων, Όφις, Μεφιστοφελής) ή όπως αλλιώς αναφέρεται, παρουσιάζει τις χαρακτηριστικές ναρκισσιστικές, μαξιμαλιστικές ποιότητες της οντότητάς του, με τις σκηνικές αναπαραστάσεις να είναι αντάξιες της φήμης του.
Σύμφωνα με τη Χριστιανική διδασκαλία, ο Εωσφόρος (εκείνος που έφερνε φως, το άστρο του πρωινού) ήταν ένα αγαθό πνεύμα που κατείχε κορυφαία θέση δίπλα στον Θεό -πρώτος μεταξύ των Αγγέλων. Όμως ο ναρκισσισμός, η αλαζονεία και η φιλαυτία του (στοιχεία που αφθονούν και στην παράσταση) αλλά και το ότι ζήλεψε τη δόξα του δημιουργού του, τον οδήγησε στην πτώση και στην εκδίωξή του από τον Παράδεισο. Όπως αναφέρει, ο προφήτης Ησαΐας, «έλεγες μέσα σου, στον ουρανό θα ανεβώ και τον θρόνο μου θα υψώσω πάνω από τα άστρα του Θεού, θα ανεβώ πάνω από τα σύννεφα και με τον Ύψιστο θα είμαι ίσος» (Κεφ. 14). Η πτώση του, όπως αναφέρεται στην Παλαιά Διαθήκη, παρέσυρε μαζί και ένα μεγάλο αριθμό αγγέλων που μετατράπηκαν σε δαιμόνια, αλλά δημιούργησε και την αντίστιξη Καλού – Κακού, πάνω στην οποία βασίζεται η Χριστιανική Ηθική και οι επιταγές της, ανεξαρτήτως δόγματος. Και αυτό είναι ένας άλλος τρόπος να διηγηθείς την ιστορία της ύπαρξης, τις αγωνίες και τα αδιέξοδά της.
Εδώ, οι κρυφές δυνάμεις της ανθρώπινης ψυχής, οι ασυνείδητες επιθυμίες και τα καταπιεσμένα ένστικτα, οι φόβοι και οι ενοχές, που κατοικοεδρεύουν στο ψυχικό του υπογάστριο, είναι που προσκαλούν τον ήρωα σε έναν πρωτόγνωρο αγώνα με τον σκιώδη αυτόν κόσμο, σε μια παράσταση γεμάτη συμβολισμούς, που άλλοτε σκιαγραφούν την οργιώδη Διονυσιακή φαντασία και το χάος της ανθρώπινης ψυχής, άλλοτε μοιάζουν με μιαν αποενοχοποιημένη ωδή στον Εωσφόρο και στον Αλχημισμό, άλλοτε με άδηλο μονοπάτι προς αναζήτηση της ευτυχίας. Πάντοτε, όμως, με υψηλή αισθητική αποτύπωση, έντονη μουσικότητα και οπτική γλώσσα που καθηλώνει.
Η άποψή μας: Παράσταση υψηλής έντασης, σκηνοθετικού περφεξιονισμού, χαρισματικών ηθοποιών και συντελεστών, ενορχηστρώνει αριστουργηματικά όλες τις παραδοσιακές Καλές Τέχνες, συνδέοντας το Μπαρόκ με το μεταμοντέρνο στοιχείο. Επιχειρεί να μιλήσει για πολλά φλέγοντα ζητήματα του καιρού μας, όχι πάντοτε με το ίδιο βάθος, σαγηνευτικά ωστόσο, αντάξια της θρυλούμενης ωραιότητας του Εκπεσόντος Αγγέλου που ζήλεψε τη δόξα του Θεού. Ο Φάουστ του Μπινιάρη είναι ένας συνηθισμένος άνθρωπος του 21ου αιώνα που παραδίδει την καρδιά του στον ψυχοθεραπευτή και στη νέα ”θρησκεία” που ίδρυσε ο Φρόυντ και ο Γιουνγκ, η οποία, τελικώς, μπορεί να κάνει ακόμη και τον Σατανά να μοιάζει κατανοητός και συμπαθής…
Η ταυτότητα της παράστασης
Μετάφραση: Ιωάννης N. Θεοδωρακόπουλος
Διασκευή-Σκηνοθεσία: Άρης Μπινιάρης
Σύμβουλος δραματουργίας: Νεφέλη Παπαναστασοπούλου
Σκηνικά-Κοστούμια-Μάσκες: Πάρις Μέξης
Μουσική- Ηχητικός σχεδιασμός: Τζεφ Βάγγερ
Χορογραφία: Φαίδρα Νταϊόγλου
Φωτισμοί: Στέλλα Κάλτσου
Φωνητικές συνθέσεις: Μαρίσσα Μπίλη
Δραματολόγος παράστασης: Έρι Κύργια
Σχεδιασμός κομμώσεων: Κωνσταντίνος Κολιούσης
Σχεδιασμός μακιγιάζ: Olga Faleichyk
Παίζουν (με αλφαβητική σειρά): Κατερίνα Αμπλιανίτη, Μπάμπης Γαλιατσάτος, Ηλέκτρα Καρτάνου, Ειρήνη Κατσινούλα, Νάντια Κατσούρα, Μάριος Κρητικόπουλος, Ανδρέας Κοντόπουλος, Μαρία Μαντά, Ιωάννα Μαυρέα, Βασίλης Παπαδόπουλος, Στέφανος Πίττας, Κωνσταντίνα Τάκαλου, Ειρήνη Τσέλλου, Χάρης Φραγκούλης, Αλεξάνδρα Χασάνι
Παραστάσεις: Τετάρτη & Κυριακή: 18:00, Πέμπτη, Παρασκευή Σάββατο: 21:00
Εθνικό Θέατρο, Κτήριο Τσίλλερ, Κεντρική Σκηνή
