Αν αναρωτιέστε πάνω στο πώς προέκυψε το φαινόμενο Τραμπ και αν θέλετε να καταλάβετε καλύτερα το ρεπουμπλικανικό κόμμα, ο συγγραφέας Ρικ Περλστάιν είναι ο άνθρωπός σας. Μελετάει εδώ και πολλά χρόνια τις εξελίξεις στα πολιτικά πράγματα των ΗΠΑ και ιδιαίτερα τα του συντηρητικού κόμματος.
Πριν λίγες ημέρες προβλήθηκε στις ΗΠΑ τηλεοπτικό σποτ για την προώθηση του εμβολιασμού, στο οποίο συμμετείχαν οι τέως Πρόεδροι της χώρας. Δεν εμφανίστηκε μόνο ο Ντόναλντ Τραμπ· το παρών έδωσε μέχρι κι ο καταβεβλημένος Τζίμι Κάρτερ, στα 97 του. Τα επεισόδια του Ιανουαρίου στο Καπιτώλιο, η απουσία Τραμπ από την ορκωμοσία Μπάιντεν, η απουσία του τώρα από το διαφημιστικό για το εμβόλιο και άλλα πολλά μοιάζουν αδιανόητα για τον μέσο Ευρωπαίο, ενώ δεν είναι εύκολα αντιληπτά ούτε κι από εκατομμύρια Αμερικανούς. Από πότε αυτή η χώρα εμφανίζει τόσο διχασμένο πρόσωπο; Ο 52χρονος Αμερικανός ιστορικός, δημοσιογράφος και συγγραφέας Ρικ Περλστάιν (Rick Perlstein) αναζητεί εδώ και χρόνια τους λόγους για τους οποίους οι ΗΠΑ έχουν διχαστεί και όπως φαίνεται τους βρίσκει κάπου στα μέσα της δεκαετίας του ‘70 όταν, κατά την άποψή του, ξεκινάει μια στροφή της αμερικανικής πολιτικής προς τα δεξιά, στροφή η οποία παράγει 30 χρόνια αργότερα τα φαινόμενα που μας απασχολούν σήμερα.
Το πιο πρόσφατο βιβλίο του «Reaganland: America’s Right Turn 1976 – 1980», κυκλοφόρησε το φθινόπωρο του 2020 και επιχειρεί να αποκρυπτογραφήσει όχι μόνο την άνοδο του Ρόναλντ Ρήγκαν στο προεδρικό αξίωμα των ΗΠΑ μετά τον Τζίμι Κάρτερ, αλλά και τις διεργασίες που έλαβαν χώρα στο εσωτερικό της αμερικανικής πολιτικής εκείνη την περίοδο. Πρόκειται για το τέταρτο βιβλίο του με θέμα τον αμερικανικό συντηρητισμό στο οποίο παρουσιάζεται αφενός μεν η προεδρική θητεία του χαμογελαστού, αλλά όχι ιδιαίτερα ικανού φυστικοπαραγωγού από την Τζόρτζια κι αφετέρου η αναρρίχηση του ακόμα πιο χαμογελαστού και καταφερτζή ηθοποιού από την Καλιφόρνια.
Σύμφωνα με τα όσα αναφέρει στο βιβλίο του ο Περλστάιν η προσπάθεια της δεξιάς στις ΗΠΑ να παλινορθώσει τη φιλοσοφία του Grand Old Party (προσωνύμιο του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος) ξεκινάει στα μέσα της δεκαετίας του ‘70 με ιδεολογικό τοτέμ τον χαρισματικό ηθοποιό του Hollywood ο οποίος καλείται να αναπτερώσει το ηθικό της δεξιάς μετά τον ατυχή πόλεμο του Βιετνάμ και το ταπεινωτικό Γουότεργκεϊτ. Ο Ρήγκαν θα εφεύρει το κίνημα της πατριωτικής αισιοδοξίας («patriotic optimism») κι αυτή η ιδεολογική πλατφόρμα θα τον οδηγήσει τελικά στον Λευκό Οίκο.
Μπορεί σήμερα οι πολιτικές θέσεις του Ρήγκαν να απορρίπτονται από την πλειοψηφία των στελεχών του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος ως σχεδόν σοσιαλιστικές, εντούτοις είναι ο Ρήγκαν αυτός που έστρωσε τον δρόμο για να μπορέσει ένα περιεκτικό κόμμα όπως το Ρεπουμπλικανικό να στραφεί (τόσο) δεξιά. Φυσικά κανείς δεν γνωρίζει τι θα είχε συμβεί στην αμερικανική πολιτική σκηνή και ιδιαίτερα στη δεξιά πτέρυγα των Ρεπουμπλικάνων αν το χρίσμα του Δημοκρατικού Κόμματος δεν είχε λάβει ο Κάρτερ αλλά ο (αντιδραστικός) κυβερνήτης της Καλιφόρνια Τζέρι Μπράουν (Jerry Brown) ή ο ρατσιστής κυβερνήτης της Αλαμπάμα Τζορτζ Γουάλας (Wallace), για να θυμηθούμε δύο από τους διασημότερους διεκδικητές.
Στο βιβλίο του ο Περλστάιν παρουσιάζει την κατάσταση που επικρατούσε στις ΗΠΑ τη δεκαετία του 1970 κι ευνόησε τη δεξιά στροφή κοιτώντας τόσο την κεντρική πολιτική σκηνή όσο και την καθημερινότητα του μέσου Αμερικανού. Χαρακτηριστικό είναι το σχόλιό του, πως το ξεχαρβάλωμα των δημόσιων υπηρεσιών προκάλεσε τη στροφή (και την αποδοχή) στις ιδιωτικοποιήσεις επί Ρήγκαν: Το λεωφορείο Staten Island Express στη Νέα Υόρκη ταξίδευε με ταχύτητα μόλις 35 μίλια την ώρα γιατί τα φθαρμένα ελαστικά του, που για οικονομικούς λόγους δεν αντικαθίσταντο, δεν θα άντεχαν μεγαλύτερη ταχύτητα, ενώ στο όχημα δεν υπήρχαν πια πυροσβεστήρες για να μην κλαπούν.
Τριάντα χρόνια αργότερα η δεξιά στροφή έχει ολοκληρωθεί και κανείς δεν γνωρίζει αν το Grand Old Party μπορεί να αφήσει πίσω του την «παρέκκλιση» του Ντόναλντ Τραμπ και να κινηθεί προς νέες, συντηρητικές πάντα, αλλά πιο προβλέψιμες και για τους περισσότερους πιο ανεκτές ιδεολογικές οδούς…
