Εκτός από δικτάτορες, δολοφονίες Προέδρων και φονικούς σεισμούς, η σύγχρονη Ιστορία της Αϊτής περιλαμβάνει και την ιστορία ενός ποδοσφαιρικού θρύλου που εξαφανίστηκε στο απόγειο της δόξας του.
Αϊτή. 2010. Ένας φονικός σεισμός 7 Ρίχτερ προκαλεί σκηνές συντέλειας στο νησί. Μαζί με τις τεράστιες καταστροφές, διαλύεται και το άγαλμα του Τζο Γκίτζενς (Joe Gaetjens)! Γίνεται σκόνη ολόκληρη η ποδοσφαιρική ιστορία της χώρας, που ήταν φτιαγμένη από πηλό σε μορφή προτομής σε κάποια πλατεία της πρωτεύουσας, στο Πορτ ο Πρενς. Ο Τζο Γκίτζενς δεν άντεξε και όταν άρχισε να τρέμει η γη, κατέρρευσε και αυτός. Σήμερα, δέκα χρόνια μετά τον όλεθρο, η κυβέρνηση αποφάσισε να αποκαταστήσει τον «ήρωα» της χώρας. Ο Γκίτζενς ήταν ποδοσφαιριστής – θρύλος και κυνηγημένος. Και μέχρι σήμερα αγνοούμενος, καθώς δεν βρέθηκε ποτέ το πτώμα του.
Ο Τζο είχε προκαλέσει ποδοσφαιρικό «σεισμό» στον κόσμο ολόκληρο όταν στο Μουντιάλ του 1950, που έγινε στη Βραζιλία, με δικό του γκολ η Εθνική των ΗΠΑ νίκησε 1- 0 την Αγγλία, αποτέλεσμα που χαρακτηρίστηκε ως η μεγαλύτερη έκπληξη όλων των εποχών. Ο Αϊτινός Τζο Γκίτζενς αφιέρωσε την απίστευτη νίκη στους συμπατριώτες του. «Ο κόσμος έμαθε και την Αϊτή, κοντά στον Γκίτζενς», έγραψαν τότε οι αγγλικές εφημερίδες. Όχι, όμως, την επόμενη ημέρα του αγώνα, αλλά την μεθεπομένη. Την επόμενη είχαν βγει αρκετές με πανηγυρικό τίτλο. «Αγγλία – ΗΠΑ 10-1»! Τότε δεν υπήρχε internet και τα νέα αργούσαν να φτάσουν από τη Βραζιλία. Οι Άγγλοι δημοσιογράφοι τηλεφωνούσαν για σκορ 0-1, αλλά οι αλαζόνες στην πατρίδα θεώρησαν ότι δεν άκουσαν καλά και το τελικό σκορ ήταν 10-1! Που, να φανταστούν ότι ένας μαύρος Αϊτινός σέντερ φορ είχε προκαλέσει το μεγαλύτερο σοκ με το γκολ που πέτυχε. Η ιστορία, βέβαια, δεν αποφάνθηκε ακόμα, αν σε εκείνο το ματς, 29 Ιουνίου 1950 στο Μπέλο Οριζόντε, ο Γκίτζενς βρήκε την μπάλα με το κεφάλι ή η μπάλα βρήκε το κεφάλι του. Θα παραμείνει ως αιώνια απορία. Αλλά τι σημασία έχει…
Ο Τζο, από Βέλγο πατέρα και Αϊτινή μάνα, γεννήθηκε στο Πορτ ο Πρενς το 1924. Σε μια χώρα που η μια δικτατορία διαδεχόταν την άλλη, κατάφερε να πάρει υποτροφία για τις ΗΠΑ και να φύγει το 1940. Σπούδασε οικονομικά στο Πανεπιστήμιο του Κολούμπια, ενώ παράλληλα έπλενε πιάτα για να βγάλει τα προς το ζην. Μια φορά έπαιξε μπάλα και αμέσως υπέγραψε στην Κλαρούρχαταν.
Εκείνη την εποχή, το ποδόσφαιρο στην Αμερική είχε το λιγότερο ρατσισμό από κάθε άλλο σπορ. Ετσι, ο Τζο, έπαιζε απερίσπαστος, βρέθηκε και στην εθνική ομάδα, που είχε προκριθεί για το Μουντιάλ της Βραζιλίας. «Ηταν ο παίκτης που τη μισή ευκαιρία την έκανε γκολ», δήλωσε πολλά χρόνια αργότερα ο Μπαρ, συμπαίκτης του στην Εθνική. Και για το χρώμα του Τζο «δεν είχαμε πρόβλημα, ούτε εμείς, ούτε ο κόσμος, που τον έβλεπε συνέχεια να σκοράρει».
Εκείνο το γκολ του Τζο Γκίτζενς κόντρα στους υπερόπτες Άγγλους, του άνοιξε την πόρτα για μεταγραφή. Στη Γαλλία τον περίμενε η Τρουά. Και μετά, η Παρί Σ.Ζ. Έκανε αρκετά λεφτά μετά από τρία χρόνια μπάλα και γύρισε στην Αϊτή. Τότε, οι συμπατριώτες του αντίκρισαν μπροστά τους τον «καλό σαμαρείτη». «Μοίραζε χρήματα σε όσους είχαν ανάγκη. Για τον εαυτό του κράτησε μόνο χρήματα να φτιάξει ένα κήπο, για να φυτεύει λουλούδια η γυναίκα του», δήλωσε πολλά χρόνια αργότερα ο αδελφός του Ζαν Πιέρ. Άνοιξε και μια επιχείρηση για καθαρισμό ρούχων και η ζωή κυλούσε ήρεμα για τον θρυλικό Τζο. Ώσπου, μια μέρα του 1964, ο σατανικός μαύρος γιατρός Παπα Ντοκ Ντεβαλιέ, ανέλαβε την εξουσία με δημοκρατικές εκλογές, αλλά αμέσως μετά, κατήργησε τη δημοκρατία και κυβέρνησε δικτατορικά. Ο Τζο δεν ασχολήθηκε ποτέ με την πολιτική, αλλά δυστυχώς για αυτόν, ασχολούνταν οι συγγενείς του. Ο Ντιβαλιέ θεώρησε τον Τζο Γκίτζενς τον υπ αριθμό 1 κίνδυνο για την μακροημέρευσή του. Γιατί; Διότι ο Τζο είχε τεράστιο εκτόπισμα στην κοινωνία. Ένα βράδυ, ο δικτάτορας έστειλε την φοβερή παραστρατιωτική – γκαγκστερική οργάνωση «Τόντον Μασούτες» και τον συνέλαβαν. Από τότε, κανένας δεν τον ξαναείδε. Είπαν, ότι εξορίστηκε στο Fort Dimance, αλλά η αλήθεια είναι ότι τον εκτέλεσαν ένα μήνα μετά. Η σύζυγός του κι ο αδελφός του κατάφεραν να διαφύγουν στις ΗΠΑ και προσπάθησαν να ευαισθητοποιήσουν την Κοινή Γνώμη. Μάταια.
Το 1976, η ομάδα Κόσμος της Νέας Υόρκης, στην οποία έκλεισαν την καριέρα τους ο Πελέ, ο Μπεστ και ο Μπεκενμπάουερ, κρέμασε την φανέλα του Τζο στο hall of fame. Κάτι ήταν κι αυτό. Δέκα χρόνια αργότερα, ο γιος του Ντεβαλιέ (που διαδέχθηκε τον πατέρα του στην εξουσία) επέτρεψε την επάνοδο στην Αϊτή του αδελφού και της συζύγου του Γκίτζενς. Κι ακόμα δέκα χρόνια μετά, η τότε κυβέρνηση αποκατάστησε τον Τζο, βάζοντας τη μορφή του σε γραμματόσημο. Και μετά, ο Τζο έγινε άγαλμα από πηλό. Και μετά, ήρθε ο φονικός σεισμός και ο Τζο «χάθηκε» για δεύτερη φορά.
Στις 11 Ιουλίου 2009, έγινε φιλικός αγώνας ποδοσφαίρου στο «Φόξμπορο». ΗΠΑ – Αϊτή, 2-2. Πριν από το ματς, η τηλεόραση ρώτησε τον κόσμο: «Ξέρετε ποιος ήταν ο Τζο Γκίτζενς»; «Sorry my friend, I don’t Know»… Και μετά, ρώτησε τους Αμερικανούς διεθνείς. Ίδια απάντηση! Μόνο ένας Αμερικανός διεθνής άφησε ένα δάκρυ να κυλήσει όταν απαντούσε «φυσικά και γνωρίζω, κατάγομαι από την Αϊτή και η ζωή μου μέχρι τώρα είναι πιστή αντιγραφή του Τζο». Ήταν η τρεμάμενη φωνή του Τζόσι Αλτιντορ. Του τότε σέντερ φορ της Εθνικής των ΗΠΑ…
