Τόπος αγιότητας και φάρος της Ορθοδοξίας, το Άγιο Όρος εδώ και 10 αιώνες αποτελεί σταθερό σημείο αναφοράς μιας πνευματικότητας που αντέχει σε λεηλασίες, πυρκαγιές, σκάνδαλα, κρίσεις κάθε είδους…
Η ονομασία «Περιβόλι της Παναγιάς» ανάγεται στην παράδοση που θέλει τη Θεοτόκο να εμφανίζεται στη χερσόνησο του Άθω, όταν μαζί με τον Ευαγγελιστή Ιωάννη ταξίδευαν για την Κύπρο. Μία σφοδρή θαλασσοταραχή τους ανάγκασε αποβιβαστούν στην ακτή, εκεί όπου βρίσκεται η Μονή Ιβήρων. Εκεί η Παναγία θαύμασε το φυσικό τοπίο και άξαφνα ακούστηκε φωνή από τον ουρανό που είπε: «Αυτός ο τόπος θα είναι από εδώ και στο εξής δικός σου, περιβόλι, παράδεισος, και λιμάνι σωτηρίας για όσους θέλουν να σωθούν». Στην παράδοση αυτή βασίζεται η απαγόρευση της πρόσβασης των γυναικών στην περιοχή, καθώς η Παναγία είναι η μόνη γυναίκα που έχει το δικαίωμα αυτό. Μάλιστα, υπάρχουν ουκ ολίγες μαρτυρίες, ανά τους αιώνες, που αναφέρουν εμφανίσεις της Παναγίας σε στιγμές δύσκολες ή πανηγυρικές για το Όρος.Οι πρώτοι Χριστιανοί ασκητές εμφανίζονται στο 400 μ.Χ. Από το 850 ορίζονται τα σύνορα της μοναστικής κοινότητας, ενώ ήδη ο αριθμός των μοναχών ήταν υπολογίσιμος και κάπου εκεί αρχίζει να διαμορφώνεται το σημαντικότερο μοναστικό κέντρο του Χριστιανισμού. Τελικά, το 885 με χρυσόβουλο του Αυτοκράτορα Βασιλείου του Α΄, η χερσόνησος του Άθω ορίστηκε ως αποκλειστικός τόπος διαμονής ασκητών, αποκλειομένων οποιονδήποτε άλλων κοσμικών, ακόμα και ποιμένων ή γεωργών. Ακολούθησε η ανάπτυξη του ασκητικού μοναχισμού, γρήγορα όμως η οργάνωση πήρε μοναστική μορφή, με τα πρώτα μοναστήρια να ιδρύονται στα τέλη του 10ου αιώνα μ.Χ.
Βαριά η καλογερική
Σήμερα, το Άγιο Όρος αποτελείται από είκοσι ιερές, κυριαρχικές, βασιλικές, πατριαρχικές και σταυροπηγιακές μονές. Κάθε μοναστηριακή κοινότητα έχει τη δική της ιστορία, τα δικά της χαρακτηριστικά και τη δική της ανθρωπογεωγραφία. Οι κανόνες δεν είναι παντού ίδιοι, το τυπικό δεν εφαρμόζεται παντού με την ίδια αυστηρότητα και κάθε ένας από αυτούς τους ορθόδοξους λύχνους φωτίζει με το δικό του ιδιαίτερο φως. Με βάση την ιεραρχική τάξη τα μοναστήρια κατατάσσονται ως εξής: Μονή Μεγίστης Λαύρας (έτος ίδρυσης 963), Μονή Βατοπεδίου (972), Μονή Ιβήρων (976), Μονή Χιλανδαρίου (1197), Μονή Διονυσίου (1375), Μονή Κουτλουμουσίου (12ος αιώνας), Μονή Παντοκράτορος (1363), Μονή Ξηροποτάμου (11ος αιώνας), Μονή Ζωγράφου (1270), Μονή Δοχειαρίου (11ος αιώνας), Μονή Καρακάλλου (1070), Μονή Φιλοθέου (992), Μονή Σίμωνος Πέτρα (1363), Μονή Αγίου Παύλου (11ος αιώνας), Μονή Σταυρονικήτα (1542), Μονή Ξενοφώντος (1070), Μονή Γρηγορίου (14ος αιώνας), Μονή Εσφιγμένου (11ος αιώνας), Μονή Αγίου Παντελεήμονος (1169), Μονή Κωνσταμονίτου (1086).
Στο Άγιο Όρος υπάρχουν σήμερα περί τους 1500 με 2000 μοναχούς και ασκητές. Οι περισσότεροι είναι Έλληνες, υπάρχουν όμως και αρκετοί Σέρβοι, Ρώσοι και Βούλγαροι. Πέρα από την προσευχή και τη συμμετοχή στις ακολουθίες, κάθε μοναχός είναι επιφορτισμένος με ένα συγκεκριμένο καθήκον. Όλοι κάνουν κάποια συγκεκριμένη δουλειά, καλύπτοντας το σύνολο των αναγκών των μοναστηριών. Πολλοί μοναχοί απασχολούνται στην αμπελουργία, τις καλλιέργειες, την κτηνοτροφία και την αλιεία, κάτι που εξασφαλίζει αυτονομία στα μοναστήρια και αυτάρκεια αγαθών. Όσο για τον ύπνο, αυτός ποτέ δεν υπερβαίνει τις έξι ώρες ημερησίως. Ο κατευνασμός των παθών περνάει μέσα από την έντονη σωματική άσκηση.
Περιβόλι βιοποικιλότητας
Ένα από τα στοιχεία που εντυπωσιάζουν τον επισκέπτη είναι το φυσικό τοπίο. Η κορυφή του όρους Άθως είναι ορατή από τα περισσότερα σημεία της χερσονήσου και δεσπόζει, δίνοντας μία μυστικιστική διάσταση στο χώρο. Το βουνό ξεπερνάει τα 2000 μέτρα και κορυφώνεται σε μία εντυπωσιακή μαρμάρινη πυραμίδα που παραμένει χιονισμένη, για αρκετούς μήνες το χρόνο. Στα περισσότερα σημεία του Αγίου Όρους η βλάστηση είναι πυκνή, δημιουργώντας ειδυλλιακά τοπία, παρά την απουσία λιμνών και ποταμιών. Καστανιές, οξιές, πουρνάρια, κουμαριές, κυπαρίσσια αφθονούν, ενώ ιδιαίτερης αναφοράς χρήζουν τα βότανα: Πολλοί επιστήμονες θεωρούν την περιοχή παράδεισο της βοτανολογίας και έχουν πραγματοποιηθεί δεκάδες σχετικές ερευνητικές αποστολές. Αντίστοιχο ενδιαφέρον παρουσιάζει και η πανίδα. Ελάφια, ζαρκάδια, κουνάβια, αγριογούρουνα, αηδόνια, αετοί, γεράκια, κοράκια, ερωδιοί, λύκοι, τσακάλια, κορμοράνοι, κουκουβάγιες, τσαλαπετεινοί, σαλαμάνδρες, αλεπούδες ζουν στην περιοχή και πολλές φορές η εξοικείωσή τους με τους ανθρώπους είναι μοναδική. Έτσι, η εξημέρωση λύκων για παράδειγμα δεν αποτελεί σπάνιο φαινόμενο στο Όρος. Με αυτά και με εκείνα τα αρώματα της χλωρίδας αναμειγνύονται με τη θαλασσινή, αλλά και την πνευματική αύρα, δημιουργώντας την απόλυτη αρμονία φύσης και ανθρώπων, ένα μέρος απαράμιλλης ομορφιάς, σχεδόν αρχέγονης.
Δείτε εδώ ένα σπάνιο βίντεο από το Άγιον Όρος πριν από 100 χρόνια.
