Πεντακάθαρο ή αμφισβητούμενο το πέναλτι (ή “μπενάρντι”) δεν είναι μόνο ζήτημα διαιτητή. Η Ψυχολογία, η Φυσική και η Στατιστική ξέρουν πολλά περισσότερα για αυτό από ό,τι τερματοφύλακες και εκτελεστές.
Η μπάλα είναι στημένη στα 11 μέτρα, επάνω στην άσπρη βούλα. Από τη μία, ο θανατοποινίτης τερματοφύλακας -ολόκληρη ταινία έχει δημιουργήσει για αυτόν ο Wim Wenders και για την αγωνία του πριν από το πέναλτι. Από την άλλη, ο εκτελεστής, ο τιμωρός. Ο δήμιος, από την «εσχάτη των ποινών» που καλείται να εκτελέσει, φράση που παραπέμπει σε ορολογία στρατοδικείου. Ο μοναδικός δήμιος που αν δεν θανατώσει, θανατώνεται στις συνειδήσεις του κόσμου. Ακροβατεί ανάμεσα στον ήρωα και στον καταραμένο παλιάτσο. Βάζεις γκολ; Είσαι η ίδια η ιστορία. Το χάνεις; Πέφτεις σε αιώνια δυσμένεια. Κι αν είναι καταδικαστική η αστοχία, ψυχόδραμα, όπως του Ιταλού Roberto Baggio που αστόχησε στον τελικό του Μουντιάλ των ΗΠΑ το 1994 κι η Βραζιλία κατέκτησε το τρόπαιο, τότε το ψυχόδραμα δεν σβήνει ούτε και μετά θάνατον. Πίσω από τις απλοϊκές κι ανθρώπινες αντιδράσεις στον καταλογισμό ενός πέναλτι, η βιομηχανία ποδοσφαιρικού θεάματος που πρέπει να παράξει χρήμα, έχει ανακατέψει τρεις επιστήμες για να μπει γκολ, που είναι και το ζητούμενο άλλωστε. Τα όσα προκύπτουν από πρόσφατες επιστημονικές έρευνες είναι εξόχως ενδιαφέροντα.Όλα είναι έτοιμα για τη μεγάλη στιγμή. Ο εκτελεστής παίρνει φόρα για το σουτ. Πού πρέπει να στείλει την μπάλα για να αναγκάσει τον τερματοφύλακα να τη μαζέψει από το δίκτυ; Οι ειδικοί αποφάνθηκαν ότι το απόλυτο χτύπημα αφοπλισμού του τερματοφύλακα είναι η μπάλα να σταλεί μισό μέτρο κάτω από το οριζόντιο δοκάρι κι άλλο μισό από το κάθετο. Στο γάμα. Η δε ταχύτητα της μπάλας να μην υπερβαίνει τα 75 χιλιόμετρα ανά ώρα, διαπίστωσαν μετά από πολύμηνες μελέτες οι πανεπιστημιακοί του John Moore του Λίβερπουλ. Ο εκτελεστής θα πρέπει να τοποθετήσει το πόδι στήριξης, όχι δηλαδή, αυτό που σουτάρει, στα 10 εκατοστά δίπλα από την μπάλα. Και το σώμα του εκτελεστή, θα πρέπει να γέρνει προς το κέντρο της εστίας.
Ο Γερμανός ψυχολόγος Peter Weiss έκανε τις δικές του αναλύσεις. Οι εκτελεστές, λέει, δεν πρέπει να σκέφτονται πριν σουτάρουν το πέναλτι, ούτε πρέπει να προσπαθούν να ξεγελάσουν τον τερματοφύλακα. Ο εκτελεστής πρέπει να σκέφτεται μόνο ένα πράγμα, πώς να στείλει τη μπάλα μέσα. Διότι ο ανθρώπινος εγκέφαλος δεν μπορεί να σκέφτεται εξίσου καλά δύο σημαντικά πράγματα. Ο Weiss τάσσεται περί της μηχανικής διαδικασίας και ότι οι εκτελεστές πρέπει να εμπιστεύονται το σώμα τους. Σε μια μελέτη 167 χτυπημάτων πέναλτι, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι εκείνοι που έδιναν πολλή σημασία στον τερματοφύλακα ήταν πιο ανήσυχοι και έχασαν τα περισσότερα!
Ερευνητική ομάδα του Πανεπιστημίου του Μονάχου, υπό τον Jurgen Beckmann αναφέρει στα ευρήματά της, ότι ο ποδοσφαιριστής που εκτελεί πέναλτι, θα πρέπει να αποφορτίζεται σφίγγοντας την αριστερή του γροθιά. Έτσι ενεργοποιεί το δεξί ημισφαίριο του εγκεφάλου το οποίο «σπρώχνει τον άνθρωπο να κάνει μια ενέργεια με μηχανικό τρόπο και όχι κατόπιν σκέψης». Παράλληλα, μειώνει τις παρενέργειες του άγχους και της πίεσης. Ένας επίσης καλός τρόπος αποφόρτισης είναι να πιάσει την μπάλα και να τη σφίξει, όπως ανέδειξε έρευνα που δημοσιεύτηκε στην επιθεώρηση Journal of Experimental Psychology.
Η εμπλοκή της Ψυχολογίας στην εκτέλεση ενός πέναλτι συνεχίζεται. Μόλις ο διαιτητής σφυρίξει την εσχάτη των ποινών, ο εκτελεστής δεν πρέπει να βιαστεί να την εκτελέσει. Όσοι βιάζονται, σκοράρουν σε ποσοστό μόλις 57%. Όσοι παίρνουν χρόνο 10 δευτερολέπτων, η επιτυχία ανεβαίνει στο 80%! Στατιστικά σε γκολ καταλήγει το 65.5% των πέναλτι. Εκτός κι αν ο εκτελεστής βρεθεί απέναντι στον Samir Handanovic της Ίντερ. Αυτός πιάνει ένα πέναλτι στα 3.5, ποσοστό 30%!
Το χρώμα, που για πολλούς έχει άμεση σχέση με τον χαρακτήρα του ανθρώπου, επίσης παίζει σημαντικό ρόλο στο πέναλτι. Στο Πανεπιστήμιο του Chichester, στην Νοτιοανατολική Αγγλία, οι ψυχολόγοι έκαναν την εξής έρευνα. Ζήτησαν από 40 ποδοσφαιριστές να εκτελέσουν πέναλτι δεκάδες πέναλτι στον ίδιο τερματοφύλακα. Ο οποίος κάθε φορά παρουσιαζόταν με στολή διαφορετικού χρώματος. Τα αποτελέσματα; Όταν ο τερματοφύλακας φορούσε κόκκινη στολή, είχε σχεδόν διπλάσιες πιθανότητες να αποκρούσει την μπάλα, ενώ τα έτρωγε σχεδόν όλα όταν φορούσε την πράσινη. Οι παίκτες που εκτέλεσαν τα πέναλτι σκόραραν σε ποσοστό 54% εναντίον της κόκκινης στολής, 69% εναντίον της κίτρινης, 72% εναντίον της μπλε και 75% εναντίον της πράσινης.
