fbpx
Monday, October 2, 2023
No Result
View All Result
  • News
    • Pop Up
    • Business
    • Sports
    • Auto & Moto
    • Tech
    • Politics
    • Retro-Vintage
    • Society
    • Choice
  • People
    • Story
    • Interview
    • Adventure
    • Opinion
  • Culture
    • Art
    • Theater
    • Screen
    • Photography
    • Books & Editions
    • Music
  • Style
    • Fashion
    • Beauty & Grooming
    • Watch
  • Design
    • Architecture
    • Industrial
    • Interior
    • Typography
    • Creativity
    • Craftsmanship
  • Fine Life
    • Food
    • Wine & Spirits
    • Travel
    • Eclecticism
    • Experience
  • Wellness
    • Health
    • Fitness
    • Psychology
    • Sex
    • Nutrition
    • Relationships
    • Spirituality
    • Pets
  • el
    • en
    • el
  • News
    • Pop Up
    • Business
    • Sports
    • Auto & Moto
    • Tech
    • Politics
    • Retro-Vintage
    • Society
    • Choice
  • People
    • Story
    • Interview
    • Adventure
    • Opinion
  • Culture
    • Art
    • Theater
    • Screen
    • Photography
    • Books & Editions
    • Music
  • Style
    • Fashion
    • Beauty & Grooming
    • Watch
  • Design
    • Architecture
    • Industrial
    • Interior
    • Typography
    • Creativity
    • Craftsmanship
  • Fine Life
    • Food
    • Wine & Spirits
    • Travel
    • Eclecticism
    • Experience
  • Wellness
    • Health
    • Fitness
    • Psychology
    • Sex
    • Nutrition
    • Relationships
    • Spirituality
    • Pets
  • el
    • en
    • el
No Result
View All Result
No Result
View All Result
Zeitgeist

Οι άγνωστες πτυχές του 1821 και το πολύπλευρο νόημα της Επανάστασης     

Πέτρος Θ. Πιζάνιας by Πέτρος Θ. Πιζάνιας
March 22, 2021
in Opinion, Politics
Οι άγνωστες πτυχές του 1821 και το πολύπλευρο νόημα της Επανάστασης     

Τέσσερις σημαίες του 1821 απόλυτα επαναστατικές. Η κόκκινη είναι αυτή που έφερε ο Ανδρέας Λόντος κατά την είσοδό του στην Πάτρα. Αυτή με τον κυανό σταυρό και την επιγραφή ΝΙΚΗ Ή ΘΑΝΑΤΟΣ ήταν η σημαία των επαναστατών στη Μάνη, ενώ οι άλλες δύο που ομοιάζουν είναι κάτω η σημαία της Φιλικής Εταιρείας και πάνω η σημαία του Στρατοπολιτικού Συστήματος Σάμου.

9
SHARES
873
VIEWS
Share on FacebookShare on Twitter

Ο Πέτρος Πιζάνιας, ένας από τους σημαντικότερους ιστορικούς του καιρού μας, γράφει για τα πολιτικά νοήματα της ελευθερίας και φωτίζει αθέατες πλευρές της Επανάστασης του 1821 που μετά από 200 χρόνια μπορούμε να προσεγγίσουμε πιο ψύχραιμα.   

Οι ηγετικές ομάδες των Ελλήνων, η κάθε μία από την δική της ιστορική πορεία, είχαν σχηματίσει εντός της οθωμανικής αυτοκρατορίας ένα ιδιαίτερο διακριτό χώρο, ολοκληρωμένο ήδη από τις αρχές του 18ου αιώνα. Αυτός ο χώρος, με ιδιαίτερη εθνική ιστορική αυτοαναφορά, δική του γλώσσα και σωρευόμενη οικονομική ισχύ ήταν εξ αντικειμένου αλλά και από επιλογή προσανατολισμένος προς την Ευρώπη. Σε αυτόν αναπτύχθηκαν τα ποικίλα νοήματα της ελευθερίας ως απόρροια της ιστορικής εξέλιξης της κάθε ηγετικής ελληνικής ομάδας.

Ας ξεκινήσουμε από τους εμπόρους. Στη μακροχρόνια εμπορική τους δράση ασκούσαν εν πολλοίς ελεύθερα τις συναλλαγές τους. Μολονότι τα κεφάλαιά τους, όπως άλλωστε και οι ζωές του ενίοτε, βρίσκονταν στην διάθεση του δεσποτικού περιβάλλοντος, παρά ταύτα μπορούσαν να σκέφτονται και να σχεδιάζουν στο επίπεδο του ευρωπαϊκού οικονομικού ορίζοντα και πέραν αυτού με τα δικά τους κριτήρια. Παράδειγμα οι μεγάλοι έμποροι της Κωνσταντινούπολης, που με δική τους απόφαση είχαν υιοθετήσει τον Ναπολεόντειο Εμπορικό Κώδικα για τις συναλλαγές τους στα γαλλικά μόλις εκδόθηκε τα πρώτα χρόνια του 19ου αιώνα. Ο καθαρός ορίζοντας της ελευθερίας που διακονούσαν οι διανοούμενοι διαφωτιστές, μπορούσε να αφομοιωθεί από τους εμπόρους με βάση τη δική τους άσκηση του ελεύθερου εμπορίου και του ορίζοντα σκέψης που καλλιεργούνταν κατά τη διαχείριση της αναπαραγωγής της οικονομικής τους ισχύος. Και τούτο ίσχυε για όλους τους εμπόρους αλλά και για τους καραβοκυραίους των ναυτικών κέντρων. Στους τελευταίους, θα πρέπει να συνυπολογίσουμε την οργανωμένη θαλάσσια μετακίνηση ως μία άμεση εμπειρία ανεξάρτητης απόφασης. Είναι πολύ πιθανό ότι σε αυτές τις ομάδες είχε διαμορφωθεί ένας τύπος ατόμου με κοσμοπολίτικο ορίζοντα δράσης που προσιδίαζε σε ποικίλους βαθμούς στη νεοτερική ατομικότητα η οποία βρισκόταν κοντά στην αντίστοιχη σημασία της ελευθερίας.

Οι προεστοί της Πελοποννήσου, ενάμιση αιώνα πριν το 1821 είχαν διαμορφώσει μια έννοια για την ελευθερία που βασιζόταν κυρίως στις προσπάθειες απόσχισης του τόπου τους από την οθωμανική κυριαρχία. Η εδραίωση της δικής τους  εξουσίας ως ανεξάρτητης αποτελούσε το κυρίως πολιτικό ζητούμενο για τις κεφαλές του Μοριά. Επρόκειτο για τοπικούς άρχοντες οι οποίοι ωστόσο διέθεταν ευρύτερο πολιτικό ορίζοντα. Το ίδιο και οι Μανιάτες καπεταναίοι, δομή εξουσίας αρχέγονη, που ήδη από τα Ορλοφικά το 1774 επιδίωξαν να αποσπάσουν την περιοχή τους από την Αυτοκρατορία με σκοπό να γίνει η Μάνη ένα ρωσικό προτεκτοράτο υπό τη δική τους διοίκηση. Οι Σουλιώτες από την πλευρά τους πέτυχαν πρόσκαιρα μια μορφή απόσχισης. Τοπική κοινωνία πολεμιστών και κτηνοτρόφων, οργανωμένοι κοινωνικά σε δομές παράλληλων πατριών με επικεφαλής ένα συμβούλιο πρωτοκαπεταναίων πολεμάρχων, είχαν επιτύχει να ελέγξουν τις γύρω περιοχές, να τις αυτονομήσουν από την οθωμανική εξουσία επιβάλλοντας στους πληθυσμούς τους δικούς τους όρους. Υπήρχε, λοιπόν, σε αυτές τις ομάδες μια ισχυρή παράδοση τοπικής απόσχισης από την Αυτοκρατορία, παράδοση η οποία αποτέλεσε τις πολιτικές και ιδεολογικές υποδοχές σε ό,τι οι Έλληνες διανοούμενοι διαφωτιστές εννοούσαν ως ελευθερία. Ωστόσο, θα ήταν ακραίος φορμαλισμός αν όχι αφέλεια να νομίσουμε ότι η ελευθερία στην Ευρώπη διέθετε ένα και μοναδικό καθαρό νόημα, εκείνο του Βολταίρου.

Υπήρχαν επίσης οι αρματολοί οι οποίοι ασκούσαν αστυνομικές αρμοδιότητες στα όρια ενός αρματολικιού, ιδίως στην ορεινή Στερεά και στον Όλυμπο, και βρίσκονταν διαρκώς σε σχέσεις ανταγωνισμού με τους Οθωμανούς. Και εδώ υφίσταται μια ισχυρή παράδοση αυτονομίας τουλάχιστον από τα τέλη του 17ου αιώνα με την μεγάλη εξέγερση των αρματολών της δυτικής Στερεάς.

Τέλος, ήταν οι κληρικοί, που αποτελούσαν τη μικρότερη ομάδα στη Φιλική όσο και στο σύνολο των πολιτικών και στρατιωτικών στελεχών της Επανάστασης. Ωστόσο, χωριζόταν σε δύο τύπους επαναστατών. Πρώτοι εκείνοι που είχαν υιοθετήσει και καλλιεργήσει τα διαφωτιστικά πρότυπα, όπως ο Θεόφιλος Καΐρης, ο Άνθιμος Γαζής, ο Παπαφλέσσας, και ακολούθως λίγοι αξιωματούχοι του Ορθόδοξου Πατριαρχείου όπως οι επίσκοποι Παλαιών Πατρών Γερμανός, ο Ησαΐας Έλους οι οποίοι χαρακτηρίζονταν από υψηλή πολιτική οξύνοια και ένα ηθικό ριζοσπαστισμό.

Το παζλ συμπληρώνουν οι ελληνικές ελίτ που συγκρότησαν τη Φιλική Εταιρεία και ακολούθως την επαναστατική ηγεσία, και οι οποίες αποτελούσαν ένα είδος αστερισμού, τις πλειάδες.

Προτείνω να σκεφτούμε ότι οι ηγετικές ομάδες της Επανάστασης διατρέχονταν από τρεις γενικές μορφές ριζοσπαστισμού -αν και με ποικίλες αποχρώσεις.
Ο ριζοσπαστισμός των κοτζαμπάσηδων, των κληρικών και των τοπικών ένοπλων αριστοκρατιών εμπεριείχε αναγκαστικά τον τοπικό και οικογενειακό χαρακτήρα ως θεμέλια της ισχύος τους πριν το 1821. Το ίδιο ίσχυε και για τους εν ενεργεία επισκόπους και μητροπολίτες. Αυτοί, αν και μέλη μιας αυτοκρατορικής εμβέλειας υποτελούς αριστοκρατίας με ευρωπαϊκές εκκλησιαστικές διασυνδέσεις ενίοτε, λειτουργούσαν τελικά ως τοπικοί εκκλησιαστικοί άρχοντες. Για αυτές τις ομάδες το πρώτιστο επαναστατικό μέλημα ήταν η αποτίναξη του καθεστώτος του ραγιά.

Αντίθετα, για τις εμπορικές ομάδες και τους διανοούμενους, ας πούμε λίγο ευρύτερα τους Έλληνες αστούς, απελευθέρωση, ελευθερία και εθνικό κράτος αποτελούσαν ενιαίο και αδιαίρετο σύνολο, τον στόχο που έπρεπε να επιτευχθεί εν όλω. Σε αντίθεση με όλες τις υπόλοιπες ελληνικές ηγετικές ομάδες, η οικονομική δύναμη των εμπόρων και η ιδεολογική επιρροή των διανοουμένων, αποτελούσαν μέσα ισχύος επαρκώς αυτεξούσια από το οθωμανικό σύστημα εξουσίας. Έτσι, όχι μόνο δεν εκκρεμούσε να αμφισβητήσουν την κοινωνική τους θέση για να αποσείσουν το καθεστώς του ραγιά, αλλά αντίθετα η ίδια η κοινωνική τους θέση τους οδηγούσε να επιδιώκουν την ελευθερία στην τότε πολιτική της μορφή.

Τέλος οι αρματολοί. Πριν περιδινηθούν στο νεοτερικό νόημα της ελευθερίας και των θεσμών του αναδυόμενου έθνους από την ετερογονία των δικών τους στρατιωτικών επιτυχιών, η ελευθερία ήταν η επικυριαρχία στο αρματολίκι τους. Οι αρματολοί και μαζί τους οι οπλαρχηγοί της Πελοποννήσου (πιθανότατα και οι εξεγερμένοι Κρητικοί) συνιστούσαν τον τρίτο ορίζοντα της ελευθερίας, ο οποίος εκδηλωνόταν ως αενάως αναδυόμενη ανταρσία.

Όλοι, ως μέλη ηγετικών ομάδων των Ελλήνων, μέσα από έντονες αντιθέσεις, έθεσαν εξαρχής τα μέσα ισχύος που διέθεταν στην υπηρεσία της Επανάστασης και τελικά με πολύ μεγάλες απώλειες νίκησαν. Οι τρεις αυτές πολιτικές εκδοχές της ελευθερίας εισήλθαν στην ελληνική Επανάσταση διατηρώντας τις διαφορές μεταξύ τους. Και αυτές αποτέλεσαν τις άρρητες αιτίες εσωτερικών συγκρούσεων, των εμφυλίων, αλλά και ιδεολογικές κινητήριες δυνάμεις της Επανάστασης.

Ο Πέτρος Θ. Πιζάνιας είναι ομότιμος καθηγητής Ιστορίας στο Ιόνιο Πανεπιστήμιο. Το άρθρο αποτελεί μικρό απόσπασμα από το νέο του βιβλίο με τίτλο «Η Ελληνική Επανάσταση 1821-1830», το οποίο θα κυκλοφορέι από τις εκδόσεις του Βιβλιοπωλείου της Εστίας.

ΚΑΝΤΕ ΚΛΙΚ ΣΤΗ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ ΕΠΑΝΩ ΓΙΑ ΝΑ ΔΕΙΤΕ ΤΙ ΑΝΤΙΠΡΟΣΩΠΕΥΕ Η ΚΑΘΕ ΣΗΜΑΙΑ ΤΟΥ 1821. 

Tags: Ελληνική Επανάσταση1821ΓνώμηΆποψη
Previous Post

Bob Dylan, ένας ποιητής για όλες τις εποχές

Next Post

Δημήτρης Ποτηρόπουλος: «Υπάρχει καλή ή κακή αρχιτεκτονική, όχι σωστή ή λανθασμένη»

Next Post
Δημήτρης Ποτηρόπουλος: «Υπάρχει καλή ή κακή αρχιτεκτονική, όχι σωστή ή λανθασμένη»

Δημήτρης Ποτηρόπουλος: «Υπάρχει καλή ή κακή αρχιτεκτονική, όχι σωστή ή λανθασμένη»

Κατάθλιψη και κρίσεις πανικού: Η ομοιοπαθητική προσφέρει λύσεις

Κατάθλιψη και κρίσεις πανικού: Η ομοιοπαθητική προσφέρει λύσεις

Follow Us!

Κατηγορίες

Σας Προτείνουμε

Το συναρπαστικό ταξίδι στο μέλλον του The Ellinikon ξεκίνησε

Το συναρπαστικό ταξίδι στο μέλλον του The Ellinikon ξεκίνησε

by Zeitgeist Team
May 26, 2022
0

Βρεθήκαμε πρόσφατα στο νεότευκτο Experience Centre του Έργου του Ελληνικού και διαπιστώσαμε ότι όντως πρόκειται για ένα τεράστιο έργο που...

Τα ρούχα από γρασίδι και λουλούδια της Jeanne Simmons

Τα ρούχα από γρασίδι και λουλούδια της Jeanne Simmons

by Παντελής Περιβολάρης
May 31, 2022
0

Η Jeanne Simmons είναι μία πρωτοπόρος στο χώρο της Τέχνης -ή και της Μόδας αν θέλετε. Είναι μία καλλιτέχνιδα, όπως...

«Κι από Σμύρνη Σαλονίκη»: Η μεγάλη επιστροφή

«Κι από Σμύρνη Σαλονίκη»: Η μεγάλη επιστροφή

by Zeitgeist Team
October 13, 2021
0

Επανεκκίνηση στις 12/11 για μια παράσταση που ισορροπεί μεταξύ ποιότητας και ψυχαγωγίας, ιστορικής μνήμης και διαχρονικότητας, με καλή σκηνοθεσία και...

Γκούντα VS Ένταμ: Ομοιότητες και διαφορές των πιο δημοφιλών κίτρινων τυριών

Γκούντα VS Ένταμ: Ομοιότητες και διαφορές των πιο δημοφιλών κίτρινων τυριών

by Μόδεστος Κούρτης
May 8, 2023
0

Οι δύο μικρές, ομώνυμες πόλεις της Ολλανδίας παράγουν τα τυριά που βάζουμε κάθε μέρα στο τραπέζι μας.

Ισορροπιστής: «Η trap είναι σκουπιδίλα»

Ισορροπιστής: «Η trap είναι σκουπιδίλα»

by Παντελής Περιβολάρης
December 1, 2021
0

Λακωνικός αλλά και λάβρος κατά της trap ο Ισορροπιστής, κατά κόσμον Νικόλαος Παυλίδης, μας μίλησε για τους προβληματισμούς του, από...

Ένας πραγματικά Σκοτεινός Ιππότης

Ένας πραγματικά Σκοτεινός Ιππότης

by Zeitgeist Team
February 28, 2022
0

Έναν Batman που δεν έχει σχέση με ό,τι έχουμε δει ως τώρα, ενσαρκώνει ο Ρόμπερτ Πάτινσον στην πολύαναμενόμενη ταινία που...

OPINION LEADERS

Άνθρωποι που έχουν άποψη και τη λένε

OPINION LEADERS

Άνθρωποι που έχουν άποψη και τη λένε

Thanasis-Antoniou 300px

Θανάσης Αντωνίου

Δουλειά με το κομμάτι

Χαράλαμπος Νικόπουλος

Οι καλύτερες ελληνικές παραλίες που πραγματικά… δεν υπάρχουν!

Εύη Νεοφώτιστου

Οι 6 κανόνες της επιτυχίας

Αθηνά Φερεντίνου

Το πείραμα της υπακοής και η δύναμη της εξουσίας

Άλκης Φιτσόπουλος

Η εποχή της ταχύτητας

ΤΑ ΠΙΟ ΔΙΑΒΑΣΜΕΝΑ

Η θεωρία του Αϊνστάιν για την ευτυχία

Η θεωρία του Αϊνστάιν για την ευτυχία

by Χαράλαμπος Νικόπουλος
November 5, 2021
0

Διονύσης Σιμόπουλος: «Η άποψη ότι η Γη είναι επίπεδη, είναι παράδειγμα ηλιθιότητας»

Διονύσης Σιμόπουλος: «Η άποψη ότι η Γη είναι επίπεδη, είναι παράδειγμα ηλιθιότητας»

by Χαράλαμπος Νικόπουλος
December 4, 2020
0

Μέχρι που μπορεί να φτάσει ο Τσιτσιπάς;

Μέχρι που μπορεί να φτάσει ο Τσιτσιπάς;

by Παντελής Περιβολάρης
March 12, 2021
0

25 διαφημιστικά σλόγκαν που άφησαν εποχή

25 διαφημιστικά σλόγκαν που άφησαν εποχή

by Χαράλαμπος Νικόπουλος
January 30, 2021
0

10 διάσημα τουρκικά τραγούδια που είναι ελληνικά

10 διάσημα τουρκικά τραγούδια που είναι ελληνικά

by Zeitgeist Team
June 16, 2022
0

ΤΑ ΠΙΟ ΠΡΟΣΦΑΤΑ

Από τη Μεγάλη στη Σιωπηρή Παραίτηση

Από τη Μεγάλη στη Σιωπηρή Παραίτηση

September 29, 2023
Πρεμιέρα σήμερα για την Κοριτσιέρα των Βούρλων

Πρεμιέρα σήμερα για την Κοριτσιέρα των Βούρλων

September 29, 2023
10 ελληνικά τραγούδια που λίγοι γνωρίζουν ότι είναι ξένα

10 ελληνικά τραγούδια που λίγοι γνωρίζουν ότι είναι ξένα

September 28, 2023
Ο Jo Nesbo γοήτευσε το αθηναϊκό κοινό

Ο Jo Nesbo γοήτευσε το αθηναϊκό κοινό

September 28, 2023
Η ακινησία της κίνησης στους δρόμους της Αθήνας

Η ακινησία της κίνησης στους δρόμους της Αθήνας

September 27, 2023

ΑΡΘΟΓΡΑΦΟΙ

Alkis4_circle 300

Άλκης Φιτσόπουλος

Antoniou_circle 300

Θανάσης Αντωνίου

Pantidos_circle 300

Κωνσταντίνος Παντίδος

Bouniseas_circle 300

Πέτρος Βουνισέας

Πέτρος Θ. Πιζάνιας

Σπύρος Α. Κυβέλλος

Nikolopoulos_circle 300

Χαράλαμπος Νικόπουλος

Αντώνιος Αγγουλές

Χρήστος Αρμάντο Γκέζος

About Ταυτότητα

Zeitgeist © Copyright 2021. All rights reserved.

Designed & Developed by Neurosynthesis &  D4

No Result
View All Result
  • News
    • Pop Up
    • Business
    • Sports
    • Auto & Moto
    • Tech
    • Politics
    • Retro-Vintage
    • Society
    • Choice
  • People
    • Story
    • Interview
    • Adventure
    • Opinion
  • Culture
    • Art
    • Theater
    • Screen
    • Photography
    • Books & Editions
    • Music
  • Style
    • Fashion
    • Beauty & Grooming
    • Watch
  • Design
    • Architecture
    • Industrial
    • Interior
    • Typography
    • Creativity
    • Craftsmanship
  • Fine Life
    • Food
    • Wine & Spirits
    • Travel
    • Eclecticism
    • Experience
  • Wellness
    • Health
    • Fitness
    • Psychology
    • Sex
    • Nutrition
    • Relationships
    • Spirituality
    • Pets

© 2023 JNews - Premium WordPress news & magazine theme by Jegtheme.

ZeitGeist PopUp