Το Zeitgeist.gr βρέθηκε στο πολύ ενδιαφέρον διεθνές συνέδριο «International Journalism Week 2022» και καταγράφει τους προβληματισμούς που αναδείχθηκαν.
Είναι το Tik Tok μέσο μαζικής ενημέρωσης; Είναι το Twitter μορφή δημοσιογραφίας κι αν ναι, σε ποιο βαθμό θα πρέπει να το εμπιστευόμαστε; Πως πρέπει να αντιμετωπίσουν οι δημοσιογραφικές ομάδες των παραδοσιακών μέσων, έντυπων ή ηλεκτρονικών, τη νέου τύπου ενημέρωση που προέρχεται από το Tik Tok, το Instagram και το Twittter, τα μέσα δηλαδή που με ανορθόδοξο μεν αλλά ακαριαίο τρόπο, μεταδίδουν την πληροφορία στις μέρες μας; Και, τελικά, πόσο ανάγκη έχει σήμερα ο σύγχρονος άνθρωπος, σε Δύση κι Ανατολή, τη δημοσιογραφία και τους δημοσιογράφους;
Αυτά είναι μερικά μόνο από τα ερωτήματα που τέθηκαν στο πλαίσιο της International Journalism Week 2022 (4 – 9 Οκτωβρίου, Ωδείο Αθηνών), η οποία διοργανώθηκε από τον πολιτισμικό φορέα iMEdD και φέτος είχε τίτλο «A Matter of Trust». Όπως δηλώνει κι ο τίτλος του συνεδρίου, η κατάκτηση της εμπιστοσύνης των πολιτών είναι το μέγα ζήτημα που απασχολεί τη σύγχρονη δημοσιογραφία στις δυτικές ως επί το πλείστον κοινωνίες, εκεί δηλαδή όπου οι δημοσιογράφοι έχουν λύσει τα βασικά προβλήματά τους: πληρώνονται για τη δουλειά τους, δεν απειλούνται από τους πολιτικούς και τους επιχειρηματίες, δεν δολοφονούνται όταν γράφουν την άποψή τους.
«Do we still need journalism?» ήταν ο τίτλος μιας από τις πιο ενδιαφέρουσες συνεδρίες που παρακολουθήσαμε και στην οποία συμμετείχαν η Κενυάτισσα Catherine Gicheru, διευθύντρια του African Women Journalism Project, ο δημοσιογράφος Shirish Kulkarni, ερευνητής στο βρετανικό Bureau of Investigative Journalism και ο καθηγητής Chris Peters, διευθυντής του Centre for Digital Citizenship στο Πανεπιστήμιο του Roskilde της Δανίας, υπό τον συντονισμό του δημοσιογράφου Θανάση Τρομπούκη, Project Manager του iMEdD Lab.
Ο Θ. Τρομπούκης θυμήθηκε την προϋπηρεσία του σε πρωινή τηλεοπτική εκπομπή πριν 20 χρόνια, όταν έπρεπε καθημερινά να ξυπνάει στις 5.00 για να επικοινωνήσει με τις πηγές του στην Αστυνομία, την Πυροσβεστική, τα νοσοκομεία κ.ά. για να μάθει τα νέα της νύχτας που λίγο αργότερα θα μετέδιδε στους τηλεθεατές του. «Σήμερα οι τηλεθεατές μαθαίνουν πρώτοι, άμεσα και μάλιστα δωρεάν τις πληροφορίες από τις ίδιες τις πηγές που τις μάθαινα κι εγώ κι είναι ήδη πληροφορημένοι όταν ξεκινάνε τα πρωινά δελτία ειδήσεων» σχολίασε στην εισαγωγή του.
Το πρώτο συμπέρασμα του πάνελ ήταν ότι οι άνθρωποι έχουν την ανάγκη να ακούσουν ιστορίες από άλλους ανθρώπους, όχι απαραίτητα δημοσιογράφους, διότι μέσω των ιστοριών αυτών αποκτούν γνώση του κόσμου και ικανότητα κίνησης μέσα σε αυτόν. Σύμφωνα όμως με την Catherine Gicheru: «Δημοσιογραφία είναι το να μεταδίδεις ειδήσεις αλλά κυρίως να καθοδηγείς τους ανθρώπους, τις οικογένειες και τις κοινότητες μέσα στον σύγχρονο κόσμο».
Το δεύτερο συμπέρασμα της συζήτησης έχει να κάνει με το γεγονός ότι θα είναι πάντα σημαντικό, όταν λαμβάνουμε μια πληροφορία, να γνωρίζουμε ποιος τη μεταφέρει και από πού, ποιες προτεραιότητες έχει αυτός που διακινεί την πληροφορία και ποια συμφέροντα αντιπροσωπεύει.
Οι συμμετέχοντες στο πάνελ συμφώνησαν ότι ο πολίτης πρέπει να βλέπει τον εαυτό του μέσα στις ειδήσεις, ενώ τα media θα πρέπει να επανα-αντιπροσωπεύσουν το κοινό τους και αυτό είναι το τρίτο σημαντικό συμπέρασμα της ημερίδας.
Υπάρχει ένα επιθυμητό μοντέλο δημοσιογραφίας και αν όχι ποιο είναι το μοντέλο που ταιριάζει στις διάφορες περιοχές του πλανήτη όπου κυριαρχούν διαφορετικά συστήματα διακυβέρνησης; «Δεν υπάρχει ένα μοντέλο δημοσιογραφίας που να ταιριάζει σε όλα τα κοινωνικοπολιτικά συστήματα. Πάντως το φιλελεύθερο δυτικό μοντέλο που δημιουργήθηκε στις αρχές του 20ου αιώνα δεν μπορεί να εφαρμοστεί άμεσα σε χώρες όπως π.χ. το Αφγανιστάν», σχολίασε ο καθηγητής Chris Peters.
Αποτελούν οι δημοσιογράφοι μέρος της ελίτ των κοινωνιών τους; Οι συμμετέχοντες αναγνώρισαν ότι τουλάχιστον στις δυτικές κοινωνίες η δημοσιογραφία είναι κομμάτι του συστήματος που αναπαράγει τις δομές εξουσίας, επομένως σε κάποιες από τις κοινωνίες αυτές οι δημοσιογράφοι είναι οι ίδιοι μια ελίτ. Όπως υποστήριξε ο δημοσιογράφος Shirish Kulkarni, «Ακόμα κι όταν οι ίδιοι οι δημοσιογράφοι το αποφεύγουν, δέχονται πιέσεις για αν ενταχθούν στην ελίτ προκειμένου να αποκτήσουν πρόσβαση στις πηγές».
Σύμφωνα με τον Chris Peters η δημοσιογραφία πρέπει να συνεργαστεί με τους πολίτες που επιθυμούν να ασχοληθούν με την παραγωγή και τη διακίνηση της πληροφορίας και πράγματι, όλο και περισσότεροι πολίτες εντάσσονται ή συνεργάζονται με τους επίσημους δημοσιογραφικούς οργανισμούς χωρίς να είναι κατ’ αποκλειστικότητα ή κατ’ επάγγελμα δημοσιογράφοι. «Στη Δανία όπου οι άνθρωποι είναι ήδη πολύ ενημερωμένοι για τη δημόσια ζωή και η συνεργασία αυτή υπάρχει και εξελίσσεται» τόνισε ο κ. Peters.
