«Αν η μπάλα είχε 100 μυστικά, ο Πελέ ήξερε 101», γράφει κάπου ο ασύγκριτος Ουρουγουανός συγγραφέας Εντουάρντο Γκαλεάνο.
Στη Βραζιλία, από τα μέση της δεκαετίας του ’50 αιωρείται ένα σεξπηρικού τύπου δίλλημα και η απάντηση, ακόμα κι επί των ημερών μας, δεν είναι ξεκάθαρη. «Ο Πελέ γέννησε την μπάλα ή η μπάλα τον Πελέ»; Στην πορεία των χρόνων, αναδύθηκαν κι άλλα τέτοια διλλήματα: Είναι ο Πελέ κορυφαίος όλων των εποχών; Μήπως είναι ο Μαραντόνα; Γιατί όχι ο Μέσι; Ο Ζιντάν; Ο Κρόιφ; Ο Μπεστ; Οι διάφοροι αναλυτές, προκειμένου ν’ αποφύγουν την σύγκριση και να περικυκλωθούν από τις ενοχές τους, έχουν εύκολη την απάντηση. «Άλλες εποχές τότε για το ποδόσφαιρο, ήταν διαφορετικό απ’ ό,τι είναι σήμερα». Εκτιμήσεις, «στρίβειν δια του αρραβώνος». Το ποδόσφαιρο άλλαξε, φυσικά, με την είσοδο της τεχνολογίας, της διατροφής κ.λπ. Ο παρονομαστής, ωστόσο, παρέμεινε ο ίδιος. Η μπάλα. Αυτή δεν άλλαξε. Είναι το ίδιο στρογγυλή, όπως τότε που έπαιζε ο Πελέ και σήμερα που παίζει ο Μέσι. Το ερώτημα, συνεπώς είναι ένα και μοναδικό. Ποιος απ όλους τους προαναφερόμενους, ήξερε τα περισσότερο μυστικά της μπάλας; Ο Πελέ ή ο Μαραντόνα, ο Μέσι κ.λπ.; Ποιος είναι ο μεγαλύτερος ζογκλέρ της μπάλας; Θα αφήσουμε έξω τον Ροναλντίνιο από τη σειρά των «αθανάτων»; Και σε ποια συνθήκες έπαιξε μπάλα ο Πελέ και ο Μαραντόνα; Ήταν οι ίδιος με του Μέσι; Ο Πελέ και ο Ντιέγκο εκτός από την μπάλα έπρεπε να τιθασεύουν και την λάσπη του αγωνιστικού χώρου. Οι μετέπειτα αγωνίζονται σε χαλιά, όχι σε γκαζόν. Οι σημερινοί παίκτες είναι πρωτίστως αθλητές. Ο Πελέ δεν υπήρξε αθλητής, δεν είχε υποστεί την σημερινή υποστήριξη, εννοείται. Τι θα είχε γίνει αν ο Πελέ με το ταλέντο που κουβαλούσε, είχε υποστεί την προπόνηση του Μέσι και του Κριστιάνο Ρονάλντο; Ή, στη σφαίρα της μεταφυσικής, τι θα έκανε ο Μέσι την δεκαετία του ’50 και του ’60; Θα τον είχαν κόψει στην μέση οι «φονιάδες» της εποχής.
Κι επίσης: όταν έπαιζε μπάλα ο Πελέ δεν είχε καμία απολύτως προστασία από τους διαιτητές απέναντι στα «κλαδευτήρια» που είχαν ως δόγμα το «ή η μπάλα ή ο παίκτης». Τον σακάτεψαν οι Βούλγαροι στο Μουντιάλ του 1966 στην Αγγλία και τότε, ο Πελέ απείλησε να μην ξαναπαίξει σε παγκόσμιο κύπελλο. Ο Μαραντόνα κι αυτός. Ξύλο αλύπητο και κανένας σεβασμός από τους αντιπάλους και τους διαιτητές. Όλοι οι υπόλοιποι, που δεν θεωρήθηκαν ποτέ Νο1 όπως ο Πελέ και ο Ντιέγκο, δεν υπέφεραν στον αγωνιστικό χώρο. Επί των ημερών μας, ένα άγγιγμα στον Μέσι, μπορεί να τιμωρηθεί και με κόκκινη κάρτα. Εκείνη την εποχή του Πελέ, οι αντίπαλοι δεν ένιωθαν ποτέ καθημερινό θαυμασμό για τον Πελέ, γιατί δεν τον έβλεπαν. Όταν μπήκε η τηλεόραση στο παιχνίδι, σε κάθε αντίπαλο των μεγάλων αστέρων, υπήρχε αναπόδραστη καλλιέργεια φόβου στο υποσυνείδητο, αλλά και θαυμασμού. Κι όταν κάποιον τον θαυμάζεις, θέλεις να υπάρχει. Δεν τον καταστρέφεις. Εκτός κι αν είσαι ο Νεάντερταλ Πέπε ή ο Σέρχιο Ράμος και έχεις αντίπαλο τον Μέσι.
Ο Πελέ είναι μακράν ο κορυφαίος όλων των εποχών του ποδοσφαίρου, ο «βασιλιάς» σε όσους αντιλαμβάνονται το άθλημα ως καλλιτεχνία. Κι ο Μαραντόνα ο «αντιβασιλεύς». Οι υπόλοιποι ορθολογιστές του κερατά, μετρούν την ποιότητα, το ταλέντο με τη στατιστική βλακεία των ημερών μας, τα τρόπαια που κέρδισε ο κάθε παίκτης και άλλες τέτοιες μικρόνοες παραμέτρους. Το ποδόσφαιρο προφανώς κι είναι ομαδικό άθλημα, αλλά το έχουν αναγάγει σε σύγχρονο κολχόζ. Ποδόσφαιρο πρωτίστως είναι μπάλα. Τι μπορεί και τι όχι να κάνει με αυτήν ένας παίκτης. «Αν η μπάλα είχε 100 μυστικά, ο Πελέ ήξερε 101, τα λόγια του ασύγκριτου Ουρουγουανού συγγραφέα Εντουάρντο Γκαλεάνο». Οι υπόλοιποι ακολούθησαν (και ακολουθούν).
