Σαν να μην έφυγε ποτέ. Το αποδεικνύει η αντοχή των έργων του στο χρόνο, το ενδιαφέρον που δείχνουν οι νεότερες γενιές, οι online συζητήσεις, οι επανεκτελέσεις εμβληματικών του έργων, η αναζήτηση στοιχείων για τη ζωή του.
Αυτό κάνουμε και εμείς και μοιραζόμαστε μαζί σας ένα μικρό διαμάντι. Ο,τι ακολουθεί αποτελεί επιμελημένο απόσπασμα από τη συνέντευξη της Όλγας Μπακομάρου που δημοσιεύτηκε το 1976 στο περιοδικό «Γυναίκα». Μέσω αυτής της πηγής μπορούμε να ανακαλέσουμε κάποιες από τις πτυχές ενός ανθρώπου που πάντα ονειρευόταν, χωρίς να διστάζει να αποδομεί ακόμη και τον ίδιο του τον εαυτό και να τρολάρει πολύ πριν ανακαλυφθούν τα τρολ.Ολόκληρη η συνέντευξη υπάρχει στο βιβλίο της δημοσιογράφου Όλγας Μπακομάρου «Ωσεί Παρόντες» που κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις Αρμός, μαζί με 25 άλλες συνεντεύξεις με κορυφαίες προσωπικότητες της νεοελληνικής πραγματικότητας, από τον Γρηγόρη Μπιθικώτση μέχρι τον Στέλιο Καζαντζίδη και από τον Ανδρέα Παπανδρέου μέχρι τον Κωνσταντίνο Μητσοτάκη. Αξίζει πραγματικά να το προμηθευτείτε.
Αποκαλούν εσάς και τον Θεοδωράκη θεμελιωτές της νεώτερης ελληνικής μουσικής. Το δέχεστε;
Δυστυχώς, στον τόπο μας, οι ιστορίες γράφονται από δημοσιογράφους, όχι από ιστορικούς. Και δεν μπορώ να είμαι υπεύθυνος ιστορικά για τις δημοσιογραφικές τοποθετήσεις του θέματος «Μουσική».
Ποια είναι, λοιπόν, η άποψή σας;
Το θέμα είναι μεγάλο για μια συνέντευξη, έτσι καλύτερα ας μείνουμε λιγάκι στο παιχνίδι της υποθέσεως. Δεν πιστεύω, βασικά, ότι θεμελιωτές της νεώτερης ελληνικής μουσικής είναι ο κ. Θεοδωράκης ή εγώ. Το βάζω «ή εγώ» γιατί αυτό το «και» δεν το δέχομαι, δεν το δέχτηκα ποτέ. Ο κ. Θεοδωράκης είναι μια άλλη περίπτωση και του λόγου μου είμαι μια άλλη περίπτωση. Προς Θεού δεν υποτιμώ τον κ. Θεοδωράκη, τον αγαπώ πάρα πολύ, είναι παλιός φίλος και εκτιμώ όλη τη μουσική του προσφορά, καθώς και την πολιτική του δραστηριότητα. Αλλά αυτό είναι άλλο θέμα. Σας έλεγα, λοιπόν, ότι η άποψη πως η αναμόρφωση της ελληνικής μουσικής προήλθε από τον κ. Θεοδωράκη ή εμένα είναι λίγο sui generis και εγώ τουλάχιστον δεν τη δέχομαι. Όχι από σεμνοτυφία, αλλά από επίγνωση.
Ποιο είναι σήμερα το πολιτιστικό μας επίπεδο;
Πολύ μεγάλο.
Αντίθετη είναι η κοινή αντίληψη. Από τον τρόπο που κυκλοφορούμε στους δρόμους ως το σημείο να μην ξέρουμε τους ποιητές μας.
Όλοι οι λαοί συμπεριφέρονται στο δρόμο ανάλογα με την ιδιοσυγκρασία τους. Δεν υπάρχει κανένα μοντέλο. Ένα αυτό. Τώρα για τους ποιητές. Γιατί να τους ξέρουμε;
Μα δεν είναι στοιχείο πολιτισμού να ξέρουμε τους ποιητές μας;
Δεν είμαστε καλά. Αυτό δεν είναι στοιχείο πολιτισμού. Είναι βαρβαρότης.
Βαρβαρότης;
Τελείως. Μόνο στη Ρωσία γνωρίζουν τους ποιητές τους όλους. Την ποίηση δεν πρέπει να τη γνωρίζεις, αλλά να την ανακαλύπτεις. Εξάλλου, γιατί να μάθεις κάτι το οποίο δεν το έχεις ανάγκη;
Ο άνθρωπος δεν έχει ανάγκη τους ποιητές;
Όχι, ο ποιητής είναι άχρηστο πράγμα στην εποχή μας. Και η Τέχνη.
Και ποια είναι τα απαραίτητα πράγματα στην εποχή μας;
Δεν ξέρω. Καθένας έχει τα δικά του χρήσιμα πράγματα, τα οποία κυνηγάει. Γενικά, τα χρήσιμα πράγματα είναι αυτά που ζητάει ο κόσμος. Τι ζητάει ο κόσμος; Έχετε δει καμιά διαδήλωση, καμιά επανάσταση για κανέναν ποιητή;
Αυτό δεν σημαίνει ότι η Τέχνη δεν βοηθάει τον άνθρωπο να γίνει καλύτερος –για να το πω έτσι «απλοϊκά», όπως μου έρχεται στο μυαλό αυτή τη στιγμή.
Ποιος το είπε αυτό; Έχετε δει κάτι κυρίες που πάνε στην Κρατική Ορχήστρα; Κατά τι είναι καλύτερες από εκείνες πουν δεν πάνε;
Αλήθεια, πόσο αισιόδοξος πρέπει να είσαστε, ζώντας σε έναν κόσμο που δεν έχει ανάγκη την Τέχνη και τους ποιητές;
Είμαι αισιόδοξος, ελπίζοντας ότι κάποτε θα μπορέσω να τους ξεχάσω εντελώς τους ποιητές. Και θα ζήσω απελευθερωμένος από αυτά τα ψέματα, τα οποία κληρονομήσαμε και τα συνηθίσαμε. Κι όχι μόνο εγώ. Ελπίζω ότι όλος ο κόσμος θα απαλλαγεί από όλες αυτές τις προκαταλήψεις και τις ψευτιές.
Να γυρίσουμε λίγο στο παρελθόν. Τότε που «ανακαλύψατε» το λαϊκό τραγούδι…
Α, αυτά τα πράγματα με πλήττουν θανάσιμα. Δεν ανακάλυψα τίποτε. Και τότε το κέφι μου έκανα και τώρα προσπαθώ να κάνω το κέφι μου ακόμη περισσότερο.
Από όλη τη δουλειά σας, από όλη τη δραστηριότητά σας, τι θεωρείτε πιο σημαντικό;
Τίποτα.
Ας πούμε τα «Παιδιά του Πειραιά» και το Όσκαρ που πήρατε τι είναι για εσάς;
Φρίκη. Δεν έχω καμία σχέση. Μα τι ήταν τα «Παιδιά του Πειραιά»; Ένα τραγουδάκι. Όσο για το Όσκαρ, όλοι παίρνουν ένα Όσκαρ κάποτε. Για μένα δεν είχε καμιά σημασία το Όσκαρ, όπως και για κανένα σοβαρό άνθρωπο πιστεύω. Για τους ηθοποιούς μπορεί να έχει. Κάνουν μια σταδιοδρομία, ας πούμε.
Πείτε μου κάτι από τη ζωή σας.
Μα δεν έχω ιδιωτική ζωή. Η ζωή μου είναι δημόσια, την ξέρει όλος ο κόσμος. Μόνον οι ηθοποιοί έχουν ιδιωτική ζωή.
Τότε πείτε μου μια έντονη ανάμνηση από τα παιδικά σας χρόνια.
Δεν είχα παιδικά χρόνια. Γεννήθηκα κατευθείαν 21 χρονών. Δεν έχω αναμνήσεις, πραγματικά δεν έχω. Μόνον όνειρα. Γιατί βλέπετε παρέμεινα 21 χρονών. Κι ένας νέος 21 χρονών ονειρεύεται.
Ποιο είναι, λοιπόν, το όνειρό σας αυτή τη στιγμή;
Ω, ίσως να παντρευτώ.
Ακούστε: Ο Σωκράτης Μάλαμας αφιέρωσε πρόσφατα μέσα από το κανάλι του στο Youtube, την έβδομη ενότητα #tasketa στον Μάνο Χατζιδάκι. Μια διαφορετική ανάγνωση του έργου του, όχι αναγκαστικά πιο λαϊκή…
