Το να προσπαθείς να βρεις ένα αξιοπρεπές σπίτι να νοικιάσεις στην Αθήνα σήμερα, μοιάζει με σαφάρι στη ζούγκλα του αμοραλισμού όπου το θήραμα είσαι εσύ ή στην καλύτερη περίπτωση, είναι σαν να ψάχνεις ψύλλους στα άχυρα.
Ανήκω στους δεκάδες χιλιάδες ανθρώπους που ψάχνουν καθημερινά στέγη στην Ελλάδα, για ενοικιαζόμενη κύρια κατοικία και σε αυτούς που τους ζητούν σχεδόν το 40% των μηνιαίων αποδοχών τους για ένα διαμέρισμα 20ετίας και βάλε, 80 – 90 τετραγωνικών με δύο υπνοδωμάτια. Σύμφωνα με όλα τα διεθνή ινστιτούτα καταναλωτή και τις ομοσπονδίες ενοικιαστών, αυτό το ποσοστό βρίσκεται πάνω από το όριο για την απρόσκοπτη πληρωμή του ενοικίου, είναι με δύο λόγια πάνω από το «το όριο του ενοικίου που δεν πρέπει να περάσει ποτέ όποιος νοικιάζει σπίτι». Στην Ελλάδα ένας στους τρεις νοικάρηδες πληρώνει πάνω από 40% του μηνιαίου εισοδήματός του για στέγαση όταν ο μέσος ευρωπαϊκός όρος είναι 10% και στην (πανάκριβη) Γερμανία το ίδιο ποσοστό είναι στο «εφιαλτικό» 20%.
Το τελευταίο διάστημα η αναζήτηση κατοικίας στην πιο φλεγόμενη περιοχή της πρωτεύουσας, τα νότια προάστια (όχι, δεν εννοώ Γλυφάδα, Βούλα, Βουλιαγμένη και Βάρη, αλλά Νέα Σμύρνη, Καλλιθέα, Άγιο Δημήτριο), είναι ένα κυνήγι στη ζούγκλα χωρίς όπλο. Δεν ξέρεις πως να αντιμετωπίσεις το άγνωστο κι όταν αυτό εμφανιστεί μπροστά σου έχεις λιγοστές ή ελάχιστες δυνατότητες αντίδρασης. Το διάστημα δεν είναι μεγάλο, καθώς έχω ακούσει ανθρώπους που ψάχνουν για μήνες ή και χρόνο ακόμα για να βρουν αυτό που θέλουν σε μια τιμή που μπορούν να πληρώσουν. Έχω, όμως, εμπειρία δεκαετιών στο ενοίκιο και παραστάσεις από μισή ντουζίνα ενοικιαζόμενα σπίτια στα οποία έχω ζήσει και αμέτρητα ραντεβού με ιδιοκτήτες, μεσίτες, συγγενείς, γείτονες και φίλους του ιδιοκτήτη.
Η στέγη στην Αθήνα εξελίσσεται σε παιχνίδι για γερά νεύρα (το κλείσιμο των ραντεβού, οι αδιάκριτες ερωτήσεις, τα ρατσιστικά σχόλια, οι εξωφρενικές απαιτήσεις κ.ά.), για γερά πόδια (για το ψάξιμο στις γειτονιές κι ενίοτε για το ανέβασμα ορόφων σε πολυκατοικίες που δεν έχουν ασανσέρ) αλλά κυρίως για γερά πορτοφόλια καθώς το τελευταίο διάστημα μεσιτικά γραφεία και ιδιοκτήτες μου δείχνουν τριάρια 30 ή και 40 χρόνων, ελαφρά ανακαινισμένα και βαμμένα, με ενοίκια που ξεπερνούν τα 700 ευρώ.
Η στέγη στην Αθήνα αυτό το διάστημα έχει φορτωθεί όλα τα εγγενή προβλήματα της στέγασης στην Ελλάδα, όλες τις μωρές φιλοδοξίες της μεσαίας τάξης, όλη την καπιταλιστική αρπακτικότητα των εταιρειών ακινήτων και, φυσικά, όλο τον αμοραλισμό που υποβόσκει στην ελληνική κοινωνία κι εκδηλώνεται ανά περίσταση.
Εξηγούμαι: ιδιοκτήτες θέλουν να ρεφάρουν τις απώλειες της πανδημίας αυξάνοντας ήδη από το καλοκαίρι του 2021 τα ενοίκια. Μεσιτικά γραφεία πείθουν ηλικιωμένους ιδιοκτήτες ότι τα διαμερίσματά τους αξίζουν χρυσάφι, προκειμένου να τους δώσουν την άδεια εκμετάλλευσης. Μεσάζοντες ζητούν προκαταβολικά ενοίκια ενός ολόκληρου χρόνου (μαζί με το τρέχον, ένα εγγύηση και την αμοιβή του μεσιτικού γραφείου, σύνολο 15 ενοίκια) για να προχωρήσουν σε μια ελαφρά μείωση του αρχικού ενοικίου από τα π.χ. 700 στα 650 ευρώ, μείωση που σε άλλες εποχές σου πρόσφερε ο ίδιος ο ιδιοκτήτης του διαμερίσματος, απλώς και μόνο αν υποστηρίζατε την ίδια ομάδα, αν είχατε έναν κοινό γνωστό, αν παραθερίζατε μαζί στη Λούτσα κ.λπ.
Διαμερίσματα που δεν έχουν την παραμικρή ενεργειακή προστασία παρουσιάζονται παλάτια (ζεματάνε το καλοκαίρι, παγώνουν τον χειμώνα), απίστευτες αρχιτεκτονικές αστοχίες, π.χ. ένας άχρηστος, τυφλός χώρος μερικών τετραγωνικών, παρουσιάζεται σαν αποθήκη ή ως γραφείο και η απουσία κεντρικής θέρμανσης παρουσιάζεται ως δυνατότητα «να επιλέξετε εσείς το είδος θέρμανσης στο διαμέρισμα». Τα παραδείγματα είναι ατελείωτα, κάποια βγάζουν γέλιο, τα περισσότερα όμως είναι για κλάματα.
Εδώ και μερικά χρόνια η στεγαστική επισφάλεια στην Ελλάδα έχει χτυπήσει κόκκινο διότι το ελληνικό κράτος δεν έχει στεγαστική πολιτική. Διέλυσε, κατ΄ εντολή των δανειστών, τις υπηρεσίες και τους οργανισμούς εκείνους που ασχολούνταν με την παροχή χαμηλότοκων ή/και άτοκων στεγαστικών δανείων. Κατήργησε ορισμένες πρόνοιες υπέρ των ενοικιαστών -ήδη από το 2012- υπακούοντας τυφλά την τρόικα και τους τραπεζίτες, ενώ άργησε να ρυθμίσει ζητήματα που αφορούσαν την εκμετάλλευση της κατοικίας με τη μέθοδο της χρονομίσθωσης (με λένε AirBnb κι αλίμονό σας…). Κωλυσιεργεί τις διαδικασίες του Κτηματολογίου, ενώ δεν έχει ακόμα ανακοινώσει τις νέες αντικειμενικές αξίες που, κατά τα λεγόμενα, θα αλλάξουν το τοπίο στην κτηματαγορά.
Και φυσικά δεν χρησιμοποιεί εργαλεία που αξιοποίησαν άλλες κυβερνήσεις σε χώρες με έντονο πρόβλημα στέγασης (Ισπανία, Γερμανία, Βέλγιο, Γαλλία): τα στεγαστικά επιδόματα, την αξιοποίηση των κενών διαμερισμάτων, τη σκληρή φορολόγηση όσων διατηρούν άδειες κατοικίες, την ανέγερση κοινωνικών κατοικιών κ.ά.
Χωρίς καμία πρόνοια υπέρ αυτών που βγαίνουν για αναζήτηση στέγης, η υπόθεση «ενοικίαση» στο σύγχρονο αθηναϊκό σκηνικό θυμίζει κατασκοπικό μυθιστόρημα του Τζον Λε Καρέ, όπου Ρώσοι, Ισραηλινοί και Κινέζοι ψάχνουν αυτό ακριβώς που ψάχνεις κι εσύ (ένα διαμέρισμα) και συνήθως φτάνουν εκείνοι πρώτοι. Στα μυθιστορήματα του Λε Καρέ αυτός που φτάνει δεύτερος βρίσκει συνήθως μια ανοιχτή πόρτα και το επίδικο της αναζήτησης φευγάτο. Στην αναζήτηση διαμερισμάτων εγώ βρίσκω την πόρτα κλειστή και το επίδικο αγέρωχο και σιωπηλό στη θέση του.
Διαβάστε επίσης
Η UBS προειδοποιεί για πιθανή φούσκα στα ακίνητα
