Η χώρα των 1000 λιμνών έχει τη φήμη του τόπου που «ποτέ δεν συμβαίνει τίποτα». Ξαφνικά όμως, η Φινλανδία βρέθηκε στα πρωτοσέλιδα, λόγω της επιθυμίας της να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ. Τι μέλλει γενέσθαι;
Το 2019 ο Αμερικανός Τζάρεντ Ντάιαμοντ (Jared Diamond), καθηγητής Γεωγραφίας στο Πανεπιστήμιο του Λος Άντζελες, κυκλοφόρησε το βιβλίο «Upheaval– Turning points for nations in crisis» («Έθνη σε αναταραχή», Εκδόσεις Διόπτρα, 2020). Στόχος του ήταν, μεταξύ άλλων, να διακριβώσει υπό ποιες προϋποθέσεις τα έθνη ξεπερνούν καταστάσεις κρίσης που απειλούν την ίδια την ύπαρξή τους και πώς αξιοποιούν τα όποια πλεονεκτήματά τους, γεωφυσικά, οικονομικά και πολιτιστικά, προκειμένου να επιβιώσουν. Η Φινλανδία ήταν μια από τις εξεταζόμενες περιπτώσεις η οποία αποδεικνύει, σύμφωνα με τον Ντάιαμοντ, ότι ακόμα και ένα μειονέκτημα, το να γειτνιάζεις με έναν γίγαντα και να μη θέλεις να τεθείς στις υπηρεσίες του, μπορεί να μετατραπεί, υπό προϋποθέσεις, σε πλεονέκτημα.
Η Φινλανδία της ευμάρειας και της ειρήνης βρίσκεται στα πρωτοσέλιδα εξαιτίας του πολέμου στην Ουκρανία. Αιτία είναι η συζήτηση που έχει ανοίξει στη χώρα για την προοπτική ένταξής της στο ΝΑΤΟ. Η Φιλανδή πρωθυπουργός Σάνα Μάριν δήλωσε ότι ο κύκλος των συζητήσεων με το ΝΑΤΟ έχει ανοίξει και πως νεότερα θα έχουμε το καλοκαίρι. Ο γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ Γενς Στόλτενμπεργκ δήλωσε ότι η Συμμαχία θα «υποδεχτεί θερμά» τη Φινλανδία εάν υποβάλει αίτηση για ένταξη. Η κατάσταση αγριεύει…
Όπως επισημαίνει ο Ντάιαμοντ, στα τέλη της δεκαετίας του 1990 η αμερικανική κυβέρνηση έκανε το λάθος να υποτιμήσει τη μετασοβιετική Ρωσία θεωρώντας τη αδύναμη κι ανυπόληπτη. Οι ΗΠΑ διεύρυναν βιαστικά το ΝΑΤΟ για να περιλάβουν τις δημοκρατίες της Βαλτικής, στήριξαν τον πόλεμο του ΝΑΤΟ στη Σερβία παρά τις ρωσικές αντιρρήσεις και τοποθέτησαν βαλλιστικούς πυραύλους στην Ανατολική Ευρώπη για να αντιμετωπιστούν οι …ιρανικοί πύραυλοι. «Εύλογα οι Ρώσοι αισθάνθηκαν ότι απειλούνται από αυτές κι άλλες πράξεις των ΗΠΑ» γράφει ο Τζ. Ντάιαμοντ σε ένα απολύτως προφητικό σχόλιο.
Πως μπαίνει όμως στην εξίσωση η Φινλανδία; Η Φινλανδία είναι η χώρα στην οποία μιλιέται μια από τις δυσκολότερες γλώσσες του κόσμου· η πατρίδα του συνθέτη Γιαν Σιμπέλιους˙ η πατρίδα μερικών από τους διασημότερους αρχιτέκτονες του 20ου αιώνα˙ είναι γνωστή για τους δρομείς της, αυτούς που όπως λέει ένα ανέκδοτο «έβαλαν την Φινλανδία στον παγκόσμιο χάρτη τρέχοντας»˙ η χώρα στην οποία διεξήχθη ένας από τους χειρότερους εμφυλίους πολέμους του 20ου αιώνα. Και, φυσικά, ήταν πάντα η χώρα που οι Ρώσοι αντιμετώπιζαν με καχυποψία πιστεύοντας ότι από το έδαφός της θα μπορούσαν να δεχτούν επίθεση. Αυτό πίστευαν το 1919, το 1939 (όταν εισέβαλαν στην Φινλανδία), το 1999, αυτό πίστευαν το 2019, αυτό πιστεύουν και σήμερα.
Η εισβολή των Σοβιετικών το 1939 εξαιτίας της άρνησης των Φινλανδών να υπογράψουν συμφωνία ειρήνης με την ΕΣΣΔ είχε σαν αποτέλεσμα έναν ισοπεδωτικό τετράμηνο πόλεμο χωρίς καμία βοήθεια από τη Δύση και μια ταπεινωτική συμφωνία ειρήνης τον Μάρτιο του 1940 με την οποία η Φινλανδία παραχωρούσε μέρος από την φινλανδική Καρελία. Το 1941, η απόφαση της Φινλανδίας να πολεμήσει στο πλευρό των Γερμανών, προκάλεσε έναν ακόμα πόλεμο με τη Σοβιετική Ένωση στον οποίο οι Φινλανδοί αβοήθητοι από τη Δύση ηττήθηκαν και πάλι χάνοντας οριστικά μέρος της χώρας τους. Το 1944 η Φινλανδία και η Σοβιετική Ένωση είχαν και πάλι ειρηνευτικές συνομιλίες που κατέληξαν σε μια συνθήκη και πάλι σε βάρος της μικρής χώρας. Η Φινλανδία όμως επιβίωσε, κι όχι μόνο κατάφερε να επουλώσει τις πληγές της αλλά μέσα από την
-επιβεβλημένη από την συνθήκη του 1944- στενή συνεργασία με την ΕΣΣΔ στην προμήθεια καυσίμων, βιομηχανικού εξοπλισμού και διαφόρων πρώτων υλών, κατάφερε να σηκώσει κεφάλι. Η πολιτική κατευνασμού του υπέρτερου γείτονα, αποδεχόμενη ότι ανήκει μεν στη σφαίρα επιρροής του αλλά χωρίς να υιοθετεί το πολιτικοοικονομικό του μοντέλο, η πολιτική των φινλανδικών media να μην επικρίνουν τη ρωσική πολιτική (π.χ. στην Ουγγαρία και την Τσεχοσλοβακία), αλλά και η «φινλανδοποίηση», ένας μειωτικός διπλωματικός όρος, που όμως θεωρείται σήμερα συνώνυμος του πολιτικού ρεαλισμού.
Σύμφωνα με τον Ντάιαμοντ, η Φινλανδία είναι το απόλυτο παράδειγμα ευελιξίας που γεννιέται μέσα από την ανάγκη. «Οι Φινλανδοί αποδέχτηκαν το γεγονός ότι ο μόνος τρόπος για να διατηρήσουν την πολιτική ανεξαρτησία τους ήταν να κερδίσουν την εμπιστοσύνη των Σοβιετικών, θυσιάζοντας ένα μέρος της οικονομικής τους ανεξαρτησίας και της ελευθερίας του λόγου» γράφει.
Σήμερα οκτώ και πλέον δεκαετίες μετά τον πόλεμο του 1939, η Φινλανδία καλείται και πάλι να πάρει σημαντικές αποφάσεις και αυτή τη φορά, επιλέγει να στραφεί δυτικά. Είναι μια σοφή κίνηση; Μάλλον όχι, αν κρίνουμε από την άποψη ενός Αμερικανού που σχολιάζει την προσπάθεια των ΗΠΑ να επεκτείνουν ανατολικά το ΝΑΤΟ: «Η αμερικανική πολιτική έναντι της Ρωσίας αγνοεί σήμερα το μάθημα που πήραν οι ηγέτες της Φινλανδίας από τη σοβιετική απειλή μετά το 1945: ότι ο μόνος τρόπος να εδραιωθεί η ασφάλεια της Φινλανδίας ήταν να διεξάγει ειλικρινείς συνομιλίες με τη Σοβιετική Ένωση και να πείσει τους Σοβιετικούς ότι μπορούσαν να εμπιστεύονται την Φινλανδία αφού δεν αποτελούσε απειλή για τη χώρα τους». Μπορούν άραγε να το κάνουν και πάλι οι Φινλανδοί; Και με την ίδια επιτυχία; Σύντομα θα ξέρουμε.
Διαβάστε επίσης
Τρεις φόνοι και μία κηδεία
Η αφιλόξενη όαση της Cool Britannia
Τι έλεγε ο Πούτιν πριν από μια δεκαετία
