Τα απίστευτα και επικίνδυνα υλικά που χρησιμοποιούσαν για να καμουφλάρουν τη φθορά του χρόνου, ώστε να περνάει η «μπογιά» τους, από την κλασική εποχή μέχρι το Βυζάντιο. Φτιασίδωμα, μια τέχνη υψηλή!
Η Ιζαμπέλα Ροσελίνι στην ταινία «Ο θάνατος σου πάει πολύ» (1992) λέει πολύ εύστοχα: «Αυτή είναι η απόλυτη σκληρότητα της ζωής. Μας προσφέρει μια γεύση νιότης και ζωντάνιας και μετά μας κάνει μάρτυρες της φθοράς μας». Όλοι σχεδόν οι άνθρωποι σε όλες τις εποχές, άλλοι περισσότερο και άλλοι λιγότερο, δυσκολεύονται να αποδεχτούν τα σημάδια του χρόνου. Πάντοτε η επιστήμη λαχταρούσε να βρει το ελιξίριο της νεότητας και όσο δεν το έβρισκε, η ψιμυθίωση, όπως λέγεται το μακιγιάζ, γινόταν όλο και πιο απαραίτητη.
Το μακιγιάζ δεν είναι μόνο ένα εφόδιο στη φαρέτρα της γυναικείας σαγήνης, αλλά εξυπηρετεί και άλλους σκοπούς, όπως το θέατρο και τον κινηματογράφο ή καλύπτει δερματικές βλάβες προσφέροντας αυτοπεποίθηση και ασφάλεια. Σύμφωνα με τα διαθέσιμα στοιχεία, εδραιώθηκε από τον 5ο αιώνα π.Χ. με τις γυναίκες στην αρχαιότητα να χρησιμοποιούν καλλυντικά προερχόμενα κυρίως από την Ανατολή.
Κατά την ομηρική εποχή, οι γυναίκες προτιμούσαν τη λευκήεπιδερμίδα και γι’ αυτό χρησιμοποιούσαν ψιμύθιο, που ήταν λευκός ανθρακικός μόλυβδος, ένα υλικό καταστρεπτικό για το δέρμα, που στην πορεία αντικαταστάθηκε από την κιμωλία. Ως ρουζ και κραγιόν χρησιμοποιούσαν πιο ασφαλή υλικά, όπως το φυτό άγχουσα ή φύκια, μούρα και βερμίλιο, μια χρωστική ουσία από κονιορτοποιημένο ορυκτό κινναβαρίτη. Άλλο καλλυντικό των αρχαίων Ελληνίδων και Ρωμαίων, ήταν η μίλτος, μια ορυκτή χρωστική ύλη σε τρεις αποχρώσεις, από απαλό έως έντονο κόκκινο, προερχόμενη κυρίως από τη Σινώπη, τη Λήμνο και την Κέα. Για φρύδια και βλέφαρα χρησιμοποιούσαν διάφορα μίγματα από ασπράδι αβγού, ρετσίνι, καρύδια, στάχτη, έλαια, ρίζες κ.ά. ενώ υπάρχουν αναφορές και για περιττώματα διάφορων ζώων που εμπεριέχονταν σε κάποια από τα προϊόντα μετά από επεξεργασία.
Συχνά, για να κάνουν τα μάτια πιο ελκυστικά, χρησιμοποιούσαν σταγόνες μπελαντόνας που διαστέλλουν τις κόρες των ματιών και σχημάτιζαν γύρω από αυτά έντονο περίγραμμα. Ωστόσο, η χρήση της μπελαντόνας είναι εξαιρετικά επιβλαβής, γιατί αποδεδειγμένα προκαλεί οπτικές διαταραχές ενώ η παρατεταμένη εφαρμογή, μπορεί να προκαλέσει μέχρι και τύφλωση.
Ωστόσο, αυτοί που έμειναν στην ιστορία ως οι μεγαλύτεροι λάτρεις του καλλωπισμού ήταν οι Βυζαντινοί. Άνδρες και γυναίκες έδειχναν μεγάλη επιμέλεια στην εμφάνισή τους και καθημερινά χρησιμοποιούσαν μια σειρά σκευασμάτων και τεχνικών για να δείχνουν νέοι και ωραίοι, παρά τις έντονες αντιδράσεις της Εκκλησίας.
Και στα βυζαντινά χρόνια παρατηρείται η χρήση κιμωλίας για καθαρισμό, ενώ υπάρχουν αναφορές για επάλειψη του προσώπου με περιττώματα σαύρας για λάμψη. Παράλληλα, χρησιμοποιούσαν ένα μίγμα από ρητίνη, αποξηραμένα φυτά και μέλι ως μάσκα ομορφιάς, η οποία έπρεπε να μείνει στο πρόσωπο για μια ολόκληρη μέρα πριν ξεπλυθεί. Ως μάσκαρα, έβαζαν στίμμι, γνωστό ως θειούχο αντιμόνιο, επίσης πολύ επιβαρυντικό για την υγεία και το εφάρμοζαν σε βλεφαρίδες και φρύδια ή εναλλακτικά χρησιμοποιούσαν κουκουνάρι αναμεμειγμένο με υγρή πίσσα. Για make up εφάρμοζαν αραιωμένο ασβέστη, ενώ για κόκκινες αποχρώσεις επεξεργάζονταν φύκια για να τονίζουν χείλη, μάγουλα και πηγούνι. Μαρτυρίες αναφέρουν ότι το μείγμα φυκιών το χρησιμοποιούσαν συχνά και άνδρες που ήθελαν να αποκτήσουν χλωμή όψη, ώστε να προσποιηθούν μοναχικό και ασκητικό βίο.
Όπως προαναφέρθηκε, η αγάπη των Βυζαντινών για τον καλλωπισμό έχει μείνει παροιμιώδης και ούτε οι εκκλησιαστικοί Πατέρες κατάφεραν να τους αποτρέψουν από αυτή τη συνήθεια, όσο και αν προσπάθησαν. Η γνωστή φράση «δεν περνάει πια η μπογιά της» έχει καταγωγή από την υπέρμετρη ψιμυθίωση -φτιασίδωμα επί το λαϊκότερον- και λέγεται κυρίως για τις γυναίκες, παρά το γεγονός ότι η ματαιοδοξία εκείνη την εποχή δεν είχε φύλο. Με τη φράση αυτή, ο λαός θέλει να πει ότι όσο μακιγιάζ (μπογιά) και αν τοποθετεί μια γυναίκα (ή άνδρας) στο σώμα για να δείχνει νεότερη/ος δεν είναι ικανά για να ξεγελάσουν τους άλλους και πλέον αυτή η παροιμία δεν αφορά μόνο το μακιγιάζ, αλλά και κάθε άλλη πρακτική για τη διατήρηση της νεότητας.
