Αυτό που οι περισσότεροι γνωρίζουμε μόνο από φωτογραφίες, εκεί πίσω στη γκρίζα δεκαετία του ’50, εξακολουθεί να συμβαίνει σε πολλές χώρες του κόσμου. Βρέφη αφημένα σε μια ειδική θυρίδα, στα χέρια του συστήματος υγείας και του Θεού.
Στην Ελλάδα του ‘50, όπου η φτώχεια και ο συντηρητισμός κυριαρχούσαν, πολλές γυναίκες αναγκάζονταν να εγκαταλείψουν να νεογέννητα παιδιά τους. Τα πιο τυχερά από αυτά, κατέληγαν στα σκαλοπάτια ευκατάστατων σπιτιών, όμως πολλά βρίσκονταν παρατημένα σε κάδους σκουπιδιών ή ακόμα χειρότερα, πνιγμένα από τα ίδια χέρια που τα έφεραν στον κόσμο. Η συχνότητα με την οποία εγκαταλείπονταν τα νεογέννητα, ώθησε το Βρεφοκομείο Αθηνών να τοποθετήσει στον εξωτερικό του τοίχο επί της οδού Πειραιώς, ένα κουτί του οποίου η πόρτα άνοιγε προς τα έξω, σε μια αγωνιώδη προσπάθεια να σωθούν αυτές οι ζωές. Το εντοιχισμένο κιβώτιο δήλωνε ξεκάθαρα τον λόγο ύπαρξής του: «Βρεφοδόχος – Ο πατέρας και η μητέρα μου με εγκατέλειψαν, ο δε Κύριος με παρέλαβε». Εκεί, σε εκείνο το κουτί, κάθε μητέρα μπορούσε με ασφάλεια και με πλήρη ανωνυμία, να αφήσει το παιδί που για κάποιο λόγο δεν μπορούσε να αναθρέψει.
Στο εσωτερικό του κιβωτίου μπορούσαν να τοποθετηθούν μέχρι δύο βρέφη και ένα κουδουνάκι ειδοποιούσε τις νοσοκόμες του Βρεφοκομείου, οι οποίες έσπευδαν να φροντίσουν το εγκαταλελειμμένο βρέφος. Ωστόσο, δεν επιβίωναν όλα τα παιδιά, αφού ορισμένα έφταναν άρρωστα και ταλαιπωρημένα στην φροντίδα του Βρεφοκομείου.
Η πρακτική της βρεφοδόχου, δεν είναι σύγχρονο φαινόμενο, όπως νομίζουν πολλοί. Εισήχθη για πρώτη φορά από τον Πάπα Ιννοκέντιο Γ’ ο οποίος, σύμφωνα με τα υπάρχοντα στοιχεία, εξέδωσε ένα διάταγμα προς τις εκκλησίες της Ιταλίας που έμελλε να σώσει χιλιάδες ζωές στα χρόνια που ακολούθησαν. Διαπιστώνοντας ότι κάθε χρόνο, εκατοντάδες βρέφη βρίσκονταν εγκαταλελειμμένα, πεταμένα στα σκουπίδια, ή πνιγμένα στα νερά του Τίβερη και των άλλων ποταμών, επέβαλε σε κάθε ναό να εγκαταστήσει μια βρεφοδόχο σε κάποιον από τους τοίχους. Εκείνη την εποχή, τον σκοπό αυτόν εξυπηρετούσαν ξύλινοι περιστρεφόμενοι κύλινδροι, σαν βαρέλια, όπου οι μητέρες άφηναν τα ανεπιθύμητα βρέφη, εξασφαλίζοντας έτσι καλές πιθανότητες επιβίωσης για αρκετά από αυτά. Οι εποχές άλλαξαν, η θέση της γυναίκας έχει βελτιωθεί και πλέον οι κοινωνίες είναι ανεκτικές και ελαστικές. Ωστόσο, αυτό δεν σημαίνει ότι οι άνθρωποι δεν εγκαταλείπουν τα παιδιά τους. Εδώ και χρόνια αυτή η θλιβερή πραγματικότητα, έχει ωθήσει στην επαναφορά των βρεφοδόχων σε αρκετές πόλεις σε όλο τον κόσμο.
Πλέον, είναι εξελιγμένες, έχουν τη μορφή θερμοκοιτίδων, διαθέτουν αισθητήρες, θέρμανση, τζάμια ασφαλείας, απαλά στρωματάκια και κάθε χώρα έχει δώσει το όνομα που θεωρεί ότι είναι πιο ταιριαστό. Στη Γερμανία ονομάζονται Babyklappe, το οποίο σημαίνει «πτερύγιο μωρού», στην Ιταλία Culle per la vita («κούνιες για μια ζωή»), στην Ιαπωνία Konotori no Yurikago («κούνια του πουλιού»), στην Πολωνία Okno Ζycia («παράθυρο ζωής»), στον Καναδά Angels Cradles («κούνια αγγέλων»), στη Νότια Αφρική Door of Hope («πόρτα της ελπίδας»), στη Μαλαισία Bayi Menetas («καταπακτή μωρού»), το ίδιο όνομα που χρησιμοποιούν και οι ΗΠΑ, «Baby Hatches», και η λίστα συνεχίζεται. Ωστόσο, παρά τα όμορφα και ελπιδοφόρα ονόματα η ουσία παραμένει ίδια και συνοψίζεται σε μία και μόνο λέξη: εγκατάλειψη. Οι λόγοι για τους οποίους σημειώνεται αυτό το φαινόμενο στη σύγχρονη εποχή, όπου τα δεδομένα είναι εντελώς διαφορετικά, παραμένουν λίγο πολύ ίδια με του παρελθόντος. Φτώχεια, συντηρητισμός, αναπηρίες των βρεφών, πολύ χαμηλή ηλικία των μητέρων κ.ά. Παρά το γεγονός ότι, τα κατά τα άλλα φιλόξενα αυτά κιβώτια, είναι σαφώς πιο ανθρώπινη και φιλεύσπλαχνη λύση από την απόρριψη των βρεφών με φρικτούς τρόπους, αρκετές οργανώσεις εγείρουν ζήτημα ανθρώπινων δικαιωμάτων. Η ανωνυμία με την οποία συνοδεύεται η απόθεση των βρεφών στα κιβώτια, στερεί από τα παιδιά την επιλογή να γνωρίσουν κάποια στιγμή τους βιολογικούς τους γονείς.
Παρά τον προβληματισμό, η πρακτική εξακολουθεί να υφίσταται και να αναπτύσσεται ολοένα και σε περισσότερες χώρες. Στην Ελλάδα, δεν υπάρχουν πια βρεφοδόχοι και το μόνο που έχει απομείνει να θυμίζει τις ζωές που σώθηκαν, είναι οι ασπρόμαυρες φωτογραφίες έξω από το Δημοτικό Βρεφοκομείο της Αθήνας…
Ακολουθήστε το zeitgeist.gr στο facebook για να ενημερώνεστε πρώτοι για τα νέα θέματα και να στηρίξετε την ποιοτική δημοσιογραφία, πατώντας like στο facebook banner που βλέπετε κάτω ή πάνω δεξιά.
