Τα οκτώ αγάλματα που δέσποζαν πριν από έναν αιώνα στην πιο διάσημη πλατεία της χώρας, εξοστρακίστηκαν ως ακαλαίσθητα και για χρόνια έμεναν στα αζήτητα. Όμως, ένα από αυτά τα γλυπτά έμελλε να συνδεθεί για πάντα με την απεχθέστερη αγγαρεία του στρατού.
Ήταν καλοκαίρι του 1930 όταν ο τότε πρωθυπουργός, Ελευθέριος Βενιζέλος, εγκαινίασε τον σταθμό του υπόγειου σιδηρόδρομου στην πλατεία Ομονοίας. Μέχρι τότε, ο σταθμός ήταν ημιυπόγειος και δεν εξυπηρετούσε το μεγαλόπνοο σχέδιο επέκτασης της σιδηροδρομικής γραμμής που θα εισήγαγε την Αθήνα σε μια νέα εποχή. Η υπάρχουσα πλατεία Ομόνοιας, ήταν γεμάτη από παρτέρια με λουλούδια, φοίνικες, ξύλινα παγκάκια και λιγοστά καταστήματα τριγύρω, εικόνα που παρέπεμπε περισσότερο σε εξοχή και όχι σε αστικό κέντρο. Αρχικά, το συγκεκριμένο σημείο προοριζόταν για την ανέγερση των βασιλικών ανακτόρων και αρκετών δημόσιων κτιρίων, αλλά τελικά ο σχεδιασμός άλλαξε. Έτσι, αποφασίστηκε να γίνει πλατεία και κανείς δεν φανταζόταν τη ραγδαία ανάπτυξη της περιοχής που θα σημειωνόταν μελλοντικά.
Παράλληλα με την ανακατασκευή του σταθμού, αποφασίστηκε να αλλάξει και η όψη της πλατείας, και να αποκτήσει μια διαφορετική χρήση, με τον σχεδιασμό της να πλησιάζει στα ευρωπαϊκά πρότυπα. Τοποθετήθηκαν μαρμάρινα κιγκλιδώματα στις εισόδους προς τον υπόγειο σιδηρόδρομο, οι φοίνικες και τα λουλούδια απομακρύνθηκαν και σταδιακά, έγινε απλά ένα πέρασμα για όσους περιδιάβαιναν την πόλη αντί για έναν προορισμό χαλάρωσης κάτω από τα σκιερά δέντρα.
Η υπογειοποίηση του σταθμού, έκανε αναγκαία την κατασκευή ενός δικτύου εξαερισμού, με αποτέλεσμα οι μεγάλες απολήξεις των εγκαταστάσεων να είναι παραπάνω από εμφανείς στην επιφάνεια, περιμετρικά της πλατείας, κάτι που κατέστρεφε την εικόνα όλου του έργου. Για να καλυφθούν οι οπές των εξαερισμών, τέσσερα χρόνια μετά τα εγκαίνια και επί δημαρχίας Σπύρου Μεκούρη, κατασκευάστηκαν 9 τσιμεντένιες βάσεις για να τοποθετηθούν επάνω από τις απολήξεις του δικτύου. Οι κατασκευές ήταν ψηλές βάσεις που κατέληγαν σε κίονες λειτουργώντας ως καμινάδες των εξαερισμών. Στις βάσεις αυτές, φιλοξενούνταν τα αγάλματα των Μουσών, σε καθιστή θέση, φιλοτεχνημένα από μια ομάδα καλλιτεχνών που είχε ορίσει η Δημοτική Αρχή.
Ωστόσο, οι θέσεις επάνω στην πλατεία ήταν μόνο 8, ενώ οι Μούσες ήταν 9. Η Δημοτική Αρχή αποφάσισε ότι η μία από τις εννέα, έπρεπε να τοποθετηθεί σε άλλο σημείο και όχι επάνω στην πλατεία μαζί με τις υπόλοιπες. Σε αυτό το σημείο, ένα μικρό κομμάτι της ιστορίας αγνοείται, καθώς είναι δεν είναι γνωστό γιατί κατασκευάστηκαν 8 βάσεις αντί για 9, όπως δεν είναι γνωστό και το κριτήριο με το οποίο έγινε η επιλογή της εκτοπισμένης Μούσας.
Έτσι λοιπόν, η ευγενέστερη από όλες, η πιο μεγαλοπρεπής και σεβαστή Μούσα, απομακρύνθηκε από την επιφάνεια της πλατείας και εγκαταστάθηκε σε ξεχωριστό σημείο. Αυτή, ήταν η Καλλιόπη, η προστάτιδα της επικής ποίησης, της ρητορικής και όλων των καλών τεχνών, η Μούσα που επικαλούνταν όλοι οι αοιδοί για έμπνευση, πριν ξεκινήσουν να απαγγέλουν, η Μούσα που με την επίκλησή της ξεκινούν και τα Ομηρικά Έπη. Ήταν τέτοιος ο θαυμασμός για την Καλλιόπη, που ανέκαθεν σε όλες τις αναπαραστάσεις, οι καλλιτέχνες την αποτύπωναν νέα, όμορφη και επιβλητική, στεφανωμένη με άνθη. Όμως, το σημείο όπου τοποθετήθηκε το άγαλμα της Καλλιόπης, δεν ήταν αντάξιό της. Η άστοχη επιλογή του χώρου εγκατάστασή της, είναι αυτή που έμελλε να κάνει τις «Μούσες της Ομόνοιας» και ιδιαίτερα την πιο ένδοξη, να μείνουν στην Ιστορία…
Η Καλλιόπη τοποθετήθηκε στον υπόγειο σταθμό, ακριβώς δίπλα από τα δημόσια ουρητήρια. Έτσι, όποιος περαστικός ρωτούσε πού είναι τα ουρητήρια, έπαιρνε την απάντηση: είναι κάτω, στην Καλλιόπη. Σταδιακά, το όνομα της ένδοξης Μούσας ταυτίστηκε με τις τουαλέτες και αργότερα με την απεχθέστερη των αγγαρειών που χρεώνονται στους φαντάρους, δηλαδή τον καθαρισμό των τουαλετών του στρατώνα.
Το 1936, μόλις δύο χρόνια μετά την τοποθέτηση των αγαλμάτων, ο τότε δήμαρχος Κωνσταντίνος Κοτζιάς αποφάσισε πως τα συγκεκριμένα γλυπτά πρέπει να απομακρυνθούν, γιατί τα έβρισκε αντιαισθητικά. Οι Μούσες ξηλώθηκαν και μέχρι το 1950, τα γλυπτά παρέμειναν σε αποθήκες, όταν κάποια από αυτά δόθηκαν ως δωρεά σε διάφορους δήμους της χώρας. Τέσσερα αγάλματα δωρίσθηκαν στον Δήμο Καρδίτσας, μεταξύ των οποίων και μία από τις 3 Χάριτες που είχε φιλοτεχνηθεί για άλλο σημείο της Αθήνας. Δύο γλυπτά μεταφέρθηκαν στις Καρυές Λακωνίας και δύο στην Αμοργό. Σε ορισμένα από αυτά τα αγάλματα δεν διακρίνεται το όνομα και έτσι είναι δύσκολη η αναγνώριση και η απογραφή τους. Αναμενόμενα, η τύχη της Καλλιόπης αγνοείται. Οι σύγχρονοι δεν της φέρθηκαν και τόσο καλά…
Ακολουθήστε το zeitgeist.gr στο facebook για να ενημερώνεστε πρώτοι για τα νέα θέματα και να στηρίξετε την ποιοτική δημοσιογραφία, πατώντας like στο facebook banner που βλέπετε κάτω ή πάνω δεξιά.
