Στη χώρα που φιγουράρει στις πρώτες θέσεις της αναγνωσιμότητας εφημερίδων και εκεί όπου η ερευνητική δημοσιογραφία επιμένει να δίνει μάχες (και να τις κερδίζει…), ένα νέο δημοσιογραφικό προϊόν κάνει πιο συναρπαστική την έρευνα, το ρεπορτάζ και τη διατύπωση τεκμηριωμένης γνώμης.
Πώς θα σας φαινόταν αν δεν διαβάζατε σε κάποια εφημερίδα το άρθρο που σας ενδιαφέρει, αν δεν το βλέπατε στην οθόνη του PC ή του κινητού σας, αν δεν το ακούγατε από το ραδιόφωνο ή σε μορφή podcast αλλά πληρώνατε εισιτήριο για να σας το διηγηθεί ο ίδιος ο ρεπόρτερ στη σκηνή ενός θεάτρου; Με συνοδεία οπτικοακουστικού υλικού το οποίο ούτως ή άλλως θα βλέπατε ή θα ακούγατε σε οποιαδήποτε άλλη περίπτωση. Και, φυσικά, πριν από τους αναγνώστες του φύλλου!
Λέγεται «ζωντανή δημοσιογραφία» και θυμίζει κάτι ανάμεσα στις διηγήσεις των αρχαίων Ελλήνων περιηγητών προς το διψασμένο για μάθηση κοινό τους ή τους Αμερικανούς ταξιδιώτες στις πρώιμες ΗΠΑ ο οποίοι διάβαζαν – με θεατρικό τρόπο- τις εφημερίδες στους απομονωμένους και συχνά αγράμματους πιονέρους της αμερικανικής ενδοχώρας.
Στο πρόσφατο «Διεθνές Forum Δημοσιογραφίας 2023 του iMEdD» και στο πλαίσιο της πρώτης ημέρας (28 Σεπτεμβρίου) παρουσιάστηκε μια φινλανδική δημοσιογραφική ομάδα η οποία ασχολείται με τη ζωντανή δημοσιογραφία. Πρόκειται για την ομάδα «The Black Box», η οποία αποτελεί οργανικό δημοσιογραφικό κομμάτι της φινλανδικής εφημερίδας Helsingin Sanomat, η οποία με τη σειρά της ανήκει σε έναν ευρύτερο όμιλο έντυπων, ηλεκτρονικών και ψηφιακών μέσων.
Δημοσιογράφοι της ομάδας Black Box, παρουσίασαν ρεπορτάζ με τη μορφή θεατρικού μονολόγου ο οποίος όμως υποστηριζόταν από υλικό τεκμηρίωσης: φωτογραφίες και βίντεο αλλά και infographics που προβάλλονταν σε τεράστια, κινηματογραφική οθόνη ακριβώς πίσω από τον παρουσιαστή κατά τη διάρκεια της παράστασής του και σε συγκεκριμένα ασφαλώς σημεία της. Παρουσιάστηκαν δύο ρεπορτάζ ζωντανής δημοσιογραφίας: α) ένα ρεπορτάζ για την πράσινη μετάβαση στη Λαπωνία, την ανάπτυξη του τουρισμού και την αντίδραση των κατοίκων στην ανάπτυξη ορυχείων στο παρθένο έδαφός της, και β) ένα ρεπορτάζ για τις αιτίες που οδηγούν στην έλλειψη τραγουδιστικών δεξιοτήτων όπως η αμουσία (amusia), η έλλειψη εξάσκησης και το άγχος.
Οι παραστάσεις της ομάδας The Black Box της φινλανδικής εφημερίδας Helsingin Sanomat είναι μια ζωντανή μεταφορά της δημοσιογραφίας επί σκηνής. Από το 2016 περισσότεροι από 100 δημοσιογράφοι του newsroom της Helsingin Sanomat έχουν δώσει παραστάσεις σε θεατές που ξεπερνούν τις 50.000 σε διάφορα φινλανδικά θέατρα. Κατά τη διάρκεια του Διεθνούς Forum Δημοσιογραφίας του iMEdD, η ομάδα παραγωγής του Black Box παρουσίασε τον τρόπο με τον οποίο η δημοσιογραφία μπορεί να λειτουργήσει (και κάτω από ποιους όρους) σε ένα διαφορετικό επίπεδο από εκείνο της προσωπικής ανάγνωσης ή θέασης.
Συζητώντας μετά την παράσταση με τον υπεύθυνο της ομάδας, τον δημοσιογράφο Kaseva Tuomas, παραγωγό της ομάδας Black Box, του θέσαμε το ερώτημα, αν μπορεί ένα τέτοιο δημοσιογραφικό project να είναι κερδοφόρο στην εποχή μας,. Όπως μας εξήγησε ο Φινλανδός παραγωγός, η ομάδα Black Box αποτελείται από δημοσιογράφους που εργάζονται στον όμιλο που εκδίδει την εφημερίδα Helsingin Sanomat και πληρώνονται από αυτόν. Οι παραγωγές της Black Box γίνονται για λογαριασμό της εφημερίδας στην οποία άλλωστε και φιλοξενούνται ως ρεπορτάζ σε έντυπη μορφή, απλώς η ομάδα παραγωγής Black Box, δίνει τη δυνατότητα στους αναγνώστες της εφημερίδας να δουν/ακούσουν πρώτοι το ρεπορτάζ, εκφωνημένο από τον ίδιο τον συντάκτη του, ζωντανά κι επί σκηνής, με όλο το οπτικοακουστικό υλικό που έχει παραχθεί στο πλαίσιο της έρευνας, πριν το διαβάσουν όλοι οι Φινλανδοί στην έντυπη έκδοση του φύλλου ή στην ηλεκτρονική ανάρτησή του. Είναι κατά κάποιο τρόπο μια premium υπηρεσία προς τους αναγνώστες του φύλλου (το οποίο λειτουργεί κυρίως με συνδρομητές όπως οι περισσότερες φινλανδικές εφημερίδες) αλλά κι ένα επιπλέον έσοδο καθώς στις παραστάσεις της Black Box υπάρχει εισιτήριο για την ενίσχυση της ούτως ή άλλως πολυδάπανης παραγωγής.
