Δεν χρειαζόταν η δολοφονία του αστυνομικού ρεπόρτερ Γιώργου Καραϊβάζ για να αντιληφθούμε ότι η δημοσιογραφία μπορεί να κάνει τον κόσμο καλύτερο για όλους, εκτός από τους δημοσιογράφους. Αυτοί έχουν μπλέξει…
Τη δεκαετία 2011 – 2020 δολοφονήθηκαν 937 δημοσιογράφοι σε όλον τον κόσμο. Τεράστιος απολογισμός για μια κατηγορία εργαζομένων που βρίσκεται τις περισσότερες ώρες σε ένα γραφείο και φοράει πουκάμισο και σακάκι. Στον θλιβερό κατάλογο θυμάτων της φετινής χρονιάς θα υπάρχει δυστυχώς και τουλάχιστον ένας Έλληνας, ενώ οι φήμες για συμβόλαια θανάτου εναντίον άλλων Ελλήνων δημοσιογράφων δίνουν και παίρνουν. Την ίδια στιγμή στον πλανήτη, χιλιάδες είναι φυλακισμένοι, δεκάδες χιλιάδες δέχονται ξυλοδαρμούς και προπηλακισμούς, εκατοντάδες χιλιάδες συνάδελφοι υφίστανται επιθέσεις και απειλές για χαντάκια και σφαίρες. Όταν δεν έχουν να αντιμετωπίσουν τα μεγάλα συμφέροντα έχουν να φοβούνται τους ποινικούς. Όταν δεν τους στήνει καρτέρι το παρακράτος, τους επισκέπτονται οι χούλιγκαν ή οι μπράβοι των προέδρων. Όταν δεν τους βρίζουν τα τρολς του διαδικτύου [έχετε δει σχόλια χρηστών που δεν πέρασαν στη ροή; καλύτερα να μην δείτε] έχουν τους εκδότες και τους καναλάρχες να τους κάνουν μπούλινγκ, κόβοντας τα θέματα, παγώνοντας τα ρεπορτάζ, υποβαθμίζοντας τη δουλειά τους. Όταν δεν έχουν να σκέφτονται όλα αυτά, τότε βλέπουν μπροστά τους να ορθώνεται το φάσμα της ανεργίας. Μια μέρα στη δουλειά, αλλά τι δουλειά! Είτε κάνουν αστυνομικό είτε πολιτικό είτε επιχειρηματικό είτε αθλητικό ρεπορτάζ είτε είναι αρθρογράφοι, για κάποιους κάτι κακό θα είναι (τσάτσοι, παπαγαλάκια, ρουφιάνοι). Η θεματολογία δεν έχει σημασία -μεγάλα συμφέροντα υπάρχουν παντού, ορισμένες φορές, μάλιστα, ταυτίζονται απόλυτα. Να μην μιλήσουμε για την Τοπική Αυτοδιοίκηση. Εκεί κι αν υπάρχουν συμφέροντα (καταπατήσεις, αποχαρακτηρισμοί εκτάσεων, εργολαβίες) απέναντι στα οποία οι -εξ ορισμού- αδύναμοι δημοσιογράφοι των τοπικών εφημερίδων δεν μπορούν ούτε να ψελίσσουν. Τότε γιατί επιμένουν να κάνουν αυτή τη δουλειά;Ανώφελα ως και μάταια, θα μπορούσε κάποιος να επισημάνει, καθώς στη δημοσιογραφία σπανίως μπορείς να είσαι αυτός που πραγματικά είσαι. Όταν έχεις δουλειά καλείσαι να συμμορφωθείς με τη γραμμή του Μέσου και τις επιδιώξεις του εκδοτικού οργανισμού στον οποίο ανήκεις. Αλλιώς το σύστημα θα σε αποβάλλει. Το ένστικτο της επιβίωσης σε οδηγεί να μάθεις την τέχνη της αυτολογοκρισίας στο γράψε – σβήσε. Οι περισσότεροι προσαρμόζονται και ειδικεύονται σε κόντρα ρόλους. Αριστεροί που εργάζονται σε δεξιά Μέσα, διανοούμενοι που κάνουν επιμέλειες σε κουτσομπολίστικα περιοδικά, gay που γράφουν για macho αρσενικά, Παναθηναϊκοί που κάνουν ρεπορτάζ Ολυμπιακού, άθεοι που κάνουν εκκλησιαστικό. Η ανάγκη τους να κερδίσουν τα προς το ζην και να επιβιώσουν σε ένα τόσο δύσκολο επάγγελμα, αποδεικνύεται πιο σημαντική από τις απόψεις και τις προτιμήσεις τους. Συνήθως βλαστημούν την τύχη τους, αλλά όσοι είχαν την ευκαιρία να αλλάξουν αρκετά mediaκά περιβάλλοντα συμφωνούν: παντού είναι δύσκολα, one way or another. Θα έλεγε κάποιος εδώ ότι υπάρχουν και οι άλλοι: Οι πιο αδύναμοι -ή οι πιο απεχθείς- που αφού ρίξουν τα μούτρα τους ρίχνονται με τα μούτρα στην προσπάθεια να συμμορφώσουν και τη κοινή γνώμη. Γίνονται αυλικοί, βασιλικότεροι του βασιλέως, φερέφωνα που προαλείφονται για την πολιτική, την εξουσία που θα έπρεπε να ελέγχουν. Μεταξύ μας, αν είναι να καθαρίζει η δημοσιογραφία, ας τους κερδίζει η Βουλή. Αλλά για κάθε 1 τέτοιο, υπάρχουν άλλοι 99 από τους άλλους ή τουλάχιστον 90 (πλην τους αργόμισθους). Τους περήφανους ταλαίπωρους, τους προλετάριους της δημοσιογραφίας που καμώνονται τους πατρίκιους, αλλά αμείβονται, πλέον, σαν πληβείοι. Στην Ελλάδα ο βασικός μισθός του δημοσιογράφου, δεν είναι μεγαλύτερος της τηλεφωνήτριας ή του υπάλληλου σε ένα κατάστημα ρούχων. Κι αν είναι, δεν είναι πάνω από 20%. Στο μεταξύ, τη δεκαετία 2010 – 2020 στη χώρα μας περισσότερο από το 50% έχασε οριστικά και αμετάκλητα τη δουλειά του. Στο μεταξύ η Ελευθερία του Τύπου στην Ελλάδα το 2021 καταρακύλησε άλλες 5 θέσεις από εκεί που βρισκόταν το 2020. Πλέον κατατάχθηκε στην 70ή θέση (από την 65η μια χρονιά πριν) σε ζητήματα ελευθερίας του Τύπου, πίσω από την Κόστα Ρίκα, τη Ναμίμπια και την Γκάνα, που δεν τις λες και παραδείσους της ελευθεροτυπίας. Διαβάστε εδώ γιατί συνέβη αυτό.
Κι όμως, οι συνάδελφοι σε όλον τον πλανήτη προσπαθούν, με ένα πείσμα που σπανίως τους ωφελεί. Κάτω απο αντίξοες συνθήκες, μέσα από συχνές συγκρούσεις. Παράξενα όντα. Μέρες και νύχτες μπαίνουν σε «ξένα χωράφια» και πολλές φορές δρέπουν καρπούς πολύ διαφορετικούς από εκείνους που έσπειραν. Ανοίγουν τα μάτια του κόσμου, ενώ κάποιος προσπαθεί να κλείσει τα δικά τους. Παλεύουν για να ελευθερώσουν τον λαό από τα σκοτεινά χέρια που τον δυναστεύουν και τελικώς τα ίδια αυτά χέρια τους στραγγαλίζουν -κυριολεκτικά ή μεταφορικά. Δείχνουν το δρόμο και χάνουν τον δικό τους. Από μια αβλεψία, χάνουν και το δίκιο τους καμιά φορά. Διαπομπεύονται. Μιλούν για καλύτερη ζωή και ευεξία ενώ υποφέρουν σταθερά από διαταραχές άγχους, κρίσεις πανικού, εκζέματα, ημικρανίες. Κρούουν των κώδωνα του κινδύνου (κλισέ) για τους εθισμούς, ενώ αδυνατούν να κόψουν το τσιγάρο -ο καρκίνος και τα καρδιακά τους περιμένουν στη στροφή. Στην καλύτερη περίπτωση, γράφουν για επίζηλους προορισμούς, υψηλή γαστρονομία και Haute couture, ενώ την ίδια ώρα στο σπίτι τους βολεύονται με τα πιο ευτελή. Άντε και με λίγο μεγάλη ζωή από την πίσω πόρτα, σε κάποια ταξίδια και σε εταιρικά καλέσματα. Και είναι μαρτύριο αβάστακτο η αποτυχία τους, αλλά και η επιτυχία τους ορισμένες φορές: αν έχουν κάνει σωστά τη δουλειά τους αποκλείεται να μην έχουν ενοχλήσει κάποιους.
Για όλους αυτούς, τους πολλούς, στη χώρα μας και έξω από αυτή, λίγος σεβασμός θα αρκούσε. Λίγη μετριοπάθεια και λιγότερες ΑΡΔ μπηχτές, λιγότερο μίσος και λίγο περισσότερη περίσκεψη. Γιατί έχουμε ανάγκη τους δημοσιογράφους, με τα καλά τους και τα στραβά τους, με τα κλισέ και τις ανατροπές τους. Αυτούς που φέρνουν τα σκάνδαλα στην επιφάνεια, που ελέγχουν την εξουσία, που αφυπνίζουν, που πάνε κόντρα, που ρισκάρουν, που απειλούνται, που δεν υποχωρούν και που κάποιες φορές δολοφονούνται.
*Η φωτογραφία είναι από την ταινία ”Όλοι οι Άνθρωποι του Προέδρου” (1976), του Άλαν Πάκουλα, με τους Ντάστιν Χόφμαν και Ρόμπερτ Ρέντφορντ, που ως δημοσιογράφοι αποκαλύπτουν το Σκάνδαλο Γουότεργκέϊτ. Βασισμένη σε αληθινή ιστορία ενέπνευσε πολλούς ανθρώπους να ακολουθήσουν τον ίδιο δρόμο.
