Τέλος εποχής! Η «επανάσταση του εγκεφάλου» που εισήγαγε ο Γιόχαν Κρόιφ καταπνίγηκε στην σύγχρονη ποδοσφαιρική συμβατότητα, ο Μέσι έφυγε για την Παρί και τα δάκρυα των αναμνήσεων θα κυλούν στα μάγουλα των ποδοσφαιρόφιλών εις τους αιώνες των αιώνων…
Ο 21ος αιώνας χαρακτηρίζεται ως «ο αιώνας του εγκεφάλου». Στο Millennium το 2000, τέσσερις ήταν οι «εγκέφαλοι» του κόσμου, που ασχολήθηκαν με τον εγκέφαλο: Ο Σουηδός Άρβιντ Κάρλσον, ο Αμερικανός Πολ Γκρίνγκαρντ, ο συμπατριώτης του Έρικ Καντέλ κι ο «ιπτάμενος Ολλανδός» με το «ιπτάμενο» μυαλό, Γιόχαν Κρόιφ! Οι τρεις πρώτοι τιμήθηκαν με το Βραβείο Νόμπελ Ιατρικής. Ο αείμνηστος Ολλανδός ποδοσφαιράνθρωπος δεν πήρε βραβείο Νόμπελ, γιατί ο σουηδικός οργανισμός δεν είχε, ακόμα, προβλέψει ειδικότητα «εγκεφαλικά εφαρμοσμένη ποδοσφαιρική διεργασία». Τι σημαίνει αυτός ο άγνωστος μέχρι τότε, ποδοσφαιροϊατρικός όρος; Επανάσταση! Είναι η τελευταία επανάσταση που συντελέστηκε στο ποδόσφαιρο από την Μπαρτσελόνα και εγεννήθη στη Μασία, την περίφημη ακαδημία της Μπάρτσα, στη Βαρκελώνη εκείνη τη χρονιά. Μία αμιγώς εγκεφαλική επανάσταση, συνεπώς και πνευματική. Γεννήτορας ο «θεός στην ανθρώπινη φύση του», ένας υπέροχος άνθρωπος, Γιόχαν Κρόιφ και απεσταλμένος του «θεού επί Γης», ο Πεπ Γκουαρντιόλα. Δόγμα της επανάστασης: «Θα παίζουμε βόλεϊ με τα πόδια, χωρίς να κάνουμε επαφή με τον αντίπαλο»! Ατάκα, σκέτη απενεργοποίηση εγκεφάλου των αντιπάλων…
Και πως θα το έκαναν αυτό; Με παρέμβαση στην πλαστικότητα του εγκεφάλου του εκκολαπτόμενου ποδοσφαιριστή, διαμορφώνοντας πρώτιστα τη σκέψη του και μετά το παίξιμό του. Πρώτα, πρέπει να σκέφτεται και μετά να κλωτσάει. Εκείνη τη χρονιά, το 2000, στο καφέ του «Holliday Inn» του Άμστερνταμ ο Γιόχαν Κρόιφ, μπροστά μου, ολοζώντανος, έδωσε τα πρώτα ψήγματα της αμφιταλάντευσης μεταξύ ονείρου και πραγματικότητας που θα επακολουθούσε με το εξωγήινο παιχνίδι της Μπαρτσελόνα. Στην ερώτηση, «πως θα είναι το ποδόσφαιρο σε 10 χρόνια από σήμερα;», ο Ολλανδός άρχισε να μιλάει δημιουργώντας ακροβασίες μεταξύ αίσθησης και παραίσθησης! Λες κι άκουγες παράφραση των λόγων του Ιησού, «Εγώ ειμί το φως του ποδοσφαίρου», ή το «Εύρηκα», δοσμένο από την ευρηματικότητα του Αϊνστάιν, τη συνθετότητα του χωροχρόνου του Ευκλείδη και τη λεπτολογία του Φρόιντ! «Βόλεϊ με τα πόδια»; Ο Κρόιφ έχει το λόγο: «Η ομάδα που θα ξεχωρίζει είναι αυτή που οι παίκτες της θα κάνουν όσο το δυνατόν λιγότερες επαφές με τον αντίπαλο. Στις ας τις πούμε συμβατικές ομάδες του σήμερα, όταν οι παίκτες έχουν άρτια τεχνική κατάρτιση, μπορούν να ανταλλάσουν πολλές πάσες, αλλά κάποτε θα τη χάσουν. Όταν, όμως είναι πνευματικά εκπαιδευμένοι, πρώτα να σκέφτονται και να μετά να παίζουν, δεν θα τη χάσουν ποτέ».
Όμως, είχε κι άλλα, ακόμα καλύτερα: «Οι παίκτες θα πρέπει να κρατούν τη μπάλα, ώστε να δημιουργούν ψυχολογικό πρόβλημα στον αντίπαλο. Θα πρέπει ο αντίπαλος να τρομάζει. Να κατεβαίνει να παίξει ποδόσφαιρο και να μην έχει μπάλα να παίξει, γιατί θα την έχουν μόνιμα οι αντίπαλοι. Τρελαίνεται ο αντίπαλος παίκτης, απενεργοποιείται η σκέψη του, φεύγει η αυτοσυγκέντρωση και μεταβάλλεται σε απλό παρατηρητή. Θα θέλει να ρίξει έστω μια κλωτσιά μόνο και μόνο για να πείσει τον εαυτό του ότι παίζει κι αυτός, αλλά δεν θα μπορεί. Δεν θα ερχόμαστε σε επαφή μαζί του. Κι αφού δεν θα μπορεί να παίξει και μόνο θα παρατηρεί, σε κάποια στιγμή, κατά τη διάρκεια του παιχνιδιού, θα αναρωτηθεί, “μα, καλά, τι γίνεται εδώ πέρα, πως είναι δυνατόν αυτοί, την ίδια στιγμή να σκέφτονται το ίδιο πράγμα”; Κι έτσι, θα έχει χάσει την πνευματική μάχη. Κι αφού χάσει την πνευματική μάχη, θα χάσει και την αγωνιστική»! Τι είπε ο άνθρωπος… Κι ύστερα αναρωτιόμασταν γιατί η Μπαρτσελόνα του Γκουαρντιόλα άφηνε πίσω της συντρίμμια τους αντιπάλους της και μερικές φορές τους «εξαέρωνε» κιόλας…
Ο Κρόιφ το σκέφτηκε, ο Πεπ το υλοποίησε
Δηλαδή, «να λειτουργεί «μηχανικά;», η επόμενη ερώτηση. Τον χτύπησε κάτι σαν ηλεκτρισμός πολλών Watt! «Όχι, ποτέ μηχανικά. Η μηχανική στο ποδόσφαιρο σκοτώνει τον εγκέφαλο. Σκοπός είναι να αναπτυχθεί ο εγκέφαλος του παίκτη, να έχει αντίληψη του χώρου και του χρόνου που πρέπει να ενεργήσει κι όχι να δημιουργήσουμε ένα ποδόσφαιρο κομπιούτεραϊζ, με τσιπάκι στο μυαλό του. Διότι αν για κάποιο λόγο κάποιος το απενεργοποιήσει, χάθηκε το παιχνίδι». Και πρόσθεσε: «Ο εγκέφαλος του κάθε παίκτη πρέπει να είναι σε πλήρη αρμονία με τους υπόλοιπους παίκτες και δίνει τέτοια μηνύματα στα πόδια, ώστε οι άλλοι και τα αντιλαμβάνονται αμέσως, αλλά και να μαντεύουν, εξετάζοντας άμεσα τα εναλλακτικά σενάρια»! Ο Κρόιφ ήταν ο πρώτος που διατύπωσε την άποψη ότι η μπάλα παίζεται με το μυαλό κι όχι με τα πόδια. Κάτι σαν mind control, δηλαδή, αλλά για ανθρώπους – παίκτες αυξημένου IQ.
Στα αμέσως επόμενα χρόνια, με τον Πεπ Γκουαρντιόλα στον πάγκο, η Μπαρτσελόνα μπήκε στα κιτάπια όχι της ιστορίας μόνο, αλλά της αιωνιότητας, αφού το 2009 θα κερδίσει ό,τι κυκλοφορεί σε «κούπα». Τσάμπιονς Λιγκ, Σούπερ καπ ΟΥΕΦΑ, πρωτάθλημα, κύπελλο και Σούπερ καπ Ισπανίας και διηπειρωτικό. Ασχολήθηκαν μαζί της θεωρητικοί του ποδοσφαίρου, μέχρι νευροεπιστήμονες και στην προσπάθειά τους να αποκωδικοποιήσουν το «καταλάνικο θαύμα», κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι ο ποδοσφαιρικός κομφορμισμός, ήταν το υπομόχλιο της επιτυχίας. Η πνευματική προσαρμογή του ατόμου στις απαιτήσεις και τους τύπους συμπεριφοράς του συνόλου, είναι η πηγή της συλλογικής ευτυχίας των παικτών και των ματιών μας. Πώς, όμως, στη Μασία θα έκαναν ασκήσεις του μυαλού, τι «μέσα» θα χρησιμοποιούσαν; Ο Τσάβι Ερνάντεζ, πρωτομαθητής μαζί με τον Μέσι και τον Ινιέστα της ψυχοφιλοσοφικής διάστασης της τέχνης του ποδοσφαίρου της Μπαρτσελόνα, προσπαθώντας να διαλέξουν ανάμεσα σε δεκάδες ηλεκτρονικά παιχνίδια εκγύμνασης του εγκεφάλου, κατέληξαν στο εξής: Θα έπαιζαν Game Βoy και πιο συγκεκριμένα, το θρυλικό «Tetris». Ναι, αυτό το παιχνιδάκι με τα τουβλάκια ακανόνιστου σχήματος που πέφτουν γρήγορα προς τα κάτω κι ο παίκτης θα πρέπει να αποφασίσει σε κλάσματα του δευτερολέπτου, πως θα τα τοποθετήσει, για να χριστεί ο τοίχος! Ο παίκτης του «Tetris», λέει ο Τσάβι, δεν πρέπει να κοιτάζει μόνο το τουβλάκι που πέφτει, αλλά με την άκρη του ματιού του και το επόμενο! Είπε κάτι διαφορετικό από αυτό που στοχάστηκε ο Γιόχαν Κρόιφ; Όχι.
Το κορόιδο είναι δείγμα μεγάλης ευφυΐας
Η καθημερινότητα στις προπονήσεις της Μπαρτσελόνα σε όλες τις ηλικίες περιελάμβανε πολύ «rondo». To «κορόιδο», δηλαδή. Συνήθως, όποιος βρεθεί «μέσα» στο «κορόιδο», την πάτησε, γιατί δεν βγαίνει ποτέ! Τι συνέβαινε στο «κορόιδο» των «μπλαουγκράνα»; Ήταν τόσο άριστα εκπαιδευμένοι στον έλεγχο της φαντασίας των συμπαικτών τους, που αποσπούν αμέσως τη μπάλα! Θεϊκό; Πολλοί θεωρούν ότι το «κορόιδο» γίνεται για προθέρμανση ή διασκέδαση. Πλάνη. Στην Μπαρτσελόνα είναι μία, ακόμα, εγκεφαλική διεργασία. Μπορεί, όμως, ο ανθρώπινος εγκέφαλος, όσο εκπαιδευμένος κι αν είναι, να βρίσκεται σε συνεχή ένταση, σε υπερδιέγερση καλύτερα και στα 90 λεπτά; «Όχι, γιατί χρειάζεται και αποσυμφόρηση», είπε ο Κρόιφ. Γι αυτό κι είναι φορές, μέσα στο παιχνίδι, οι παίκτες της Μπαρτσελόνα άλλαζαν πάσες μόνο για διασκέδαση! Γιατί; Διότι ο παίκτης, πρώτα απ όλα παίζει, είναι ένα παιδί που θέλει να παίζει με τη μπάλα κι όχι μόνο «να παίζει μπάλα» με σκοπό το στόχο. Είναι μερικά δευτερόλεπτα απόλαυσης και μετά, «βουρ» για τη νίκη.
Εκείνο, που ωστόσο, ενδιαφέρει περισσότερο είναι επιθετική λειτουργία της τότε Μπαρτσελόνα. Πιστή στο δόγμα Κρόιφ ότι η μπάλα είναι μία μέσα στο γήπεδο, άρα πρέπει να την κρατήσουν οι παίκτες όσο περισσότερο, ενεργοποιούνται οι νευρώνες του κάθε παίκτη που δέχεται τη μπάλα, πρώτα για να μην τη χάσει και δεύτερον, να την προσφέρει στον συμπαίκτη, χρησιμοποιώντας βασικές νότες της «κοσμικής επαφής» που έχει αποκτήσει μαζί του στην προπόνηση. Όπου «κοσμική επαφή», είναι η επαφή των δυο κόσμων.
Επίσης, όπως θα έχετε παρατηρήσει, στην διάρκεια του αγώνα, η Μπαρτσελόνα, κατά την ανάπτυξη της επιθετικής διαδικασίας, το γήπεδο γέμιζε από τρίγωνα. Ισοσκελή, ισόπλευρα, αμβλυγώνια, σκαληνά. «Τρίγωνα του διαβόλου» τα είχε αποκαλέσει η εφημερίδα «Marca». Αυτά τα τρίγωνα είναι το πέρασμα σε άλλη διάσταση του αντιπάλου, τον «καταπίνουν», όπως στο μυστηριακό «Τρίγωνο των Βερμούδων». Ο Μπούσκετς σχημάτιζε τρίγωνα με τα κεντρικά μπακ, ο Μέσι με τους δυο χαφ, τα μπακ με τον ένα μέσο και τον έναν επιθετικό. Ο στόχος είναι πάντα ένας: Η μία γωνία του τριγώνου να είναι ελεύθερος για να πάρει τη μπάλα. «Δεν υπάρχει κανένας λόγος να δεχτείς τη μπάλα από συμπαίκτη κι οι άλλοι γύρω σου να αρχίσουν να τρέχουν σαν τρελοί. Πρέπει να ξέρεις πότε θα τρέξεις και πότε θα σου πασάρει τη μπάλα ο συμπαίκτης σου», τα λόγια του Άντρες Ινιέστα, ενός ποδοσφαιριστή που αν η μπάλα έχει 100 μυστικά, αυτός γνωρίζει 101!
Κάπως έτσι, η Μπαρτσελόνα έκανε την τελευταία «επανάσταση» στο ποδόσφαιρο. Πολλές, ωστόσο, είναι οι φορές, που το βασικό όπλο αυτής της «επανάστασης», ο Λιονέλ Μέσι, κατάργησε την ίδια την επανάσταση, με άμεσο πραξικοπηματικό τρόπο, παίρνοντας την μπάλα και περνώντας τους όλους, σκοράροντας προς τέρψιν των ματιών και της ψυχής μας. Κάτι που, βέβαια, αποτελεί παρελθόν, όπως και η Επανάσταση του εγκεφάλου στο ποδόσφαιρο.
Διαβάστε επίσης
Η άγνωστη ιστορία του Λιονέλ Μέσι
Τα αληθινά ιερά του ποδοσφαίρου
