Με αφορμή τη νέα ταινία για τη ζωή του Βασιλιά άνοιξε πάλι μια συζήτηση που είχε κλείσει εδώ και χρόνια. Κι αυτοί που την άνοιξαν είναι ή άσχετοι ή ηλίθιοι. Ή πιθανόν και τα δύο.
Με την ευκαιρία της ταινίας «Elvis» του Mark Luhrmann («Μουλίν Ρουζ», «Ο Υπέροχος Γκάτσμπυ»), έχει ανοίξει μια παλιά συζήτηση. Από αυτές που στοιχειώνουν το rock, δημιουργούν εντάσεις, δίνουν ψωμί στους δημοσιογράφους κι ανασταίνουν ή θάβουν καριέρες.
Έκλεψε τους μαύρους ο Elvis; Ξεπατίκωσε λαρυγγισμούς, μορφασμούς, χειρονομίες και χορευτικές φιγούρες από τους μαύρους καλλιτέχνες της δεκαετίας του ’40; Θα έφτανε εκεί ψηλά που έφτασε αν ήταν μαύρος; Και, τελικά, εξέφρασε με τρόπο αυθεντικό το πνεύμα του rock and roll ή συμμετείχε κι ο ίδιος άθελά του, στην απονεύρωση του πιο σφοδρού πολιτισμικού κινήματος που γνώρισε η σύγχρονη κοινωνία;
Όπως σημειώνει η Brittany Spanos στο Rolling Stone, μέσω της προώθησης της ταινίας, ο Elvis αποκτά και πάλι ενδιαφέρον, σε μια περίοδο που η δημοτικότητά του υποχωρούσε ελαφρά, όπως άλλωστε και τα κέρδη της οικονομικής αυτοκρατορίας που διαχειρίζεται την περιουσία του. Όπως προειδοποιεί το αμερικάνικο περιοδικό, αυτή η τρομερή προώθηση ενδέχεται να γυρίσει μπούμερανγκ: Ήδη στο TikTok, έχουν αναρτηθεί πολλά βίντεο φτιαγμένα από πιτσιρικάδες που κριτικάρουν την ταινία για το ότι θεοποιεί τον Βασιλιά.
« Ο μάγκας οικειοποιήθηκε τη μαύρη κουλτούρα, επωφελήθηκε από το στυλ χορού και τη μουσική των μαύρων, στοιχεία τα οποία χρησιμοποίησε για να ξεκινήσει τη δική του καριέρα», γράφει ένας από αυτούς. Η φράση «Black culture appropriation» που χρησιμοποιεί ο συγκεκριμένος Tik Toker θεωρείται από τις πιο φοβερές κατηγορίες που μπορεί να απευθύνει κανείς προς (λευκό) δημόσιο πρόσωπο στις ΗΠΑ.
Ορισμένοι Αμερικάνοι (λευκοί κυρίως) έφηβοι, προχώρησαν σε δραστικά μέτρα: «Canceling Elvis» είναι το νέο trend στα social media, από ανθρώπους που όπως σχολιάζουν οι εφημερίδες είναι ζήτημα αν γνωρίζουν ένα ή δύο τραγούδια του Βασιλιά.
Αλλά ας επιστρέψουμε στο βαρύ «Black culture appropriation».
Η Yohana Desta στο Vanity Fair μας θυμίζει απόψεις που είχαν εκφράσει κορυφαίοι μαύροι καλλιτέχνες για το φαινόμενο από το Τούπελο του Μισισίπι. Το 1994, ο Ray Charles σε συνέντευξη στο NBC ήταν πολύ καυστικός: «Το να λέμε ότι ο Elvis ήταν τόσο σπουδαίος, τόσο εξαιρετικός, σαν να είναι ο βασιλιάς… Ο βασιλιάς του τι; Ξέρω πάρα πολλούς καλλιτέχνες που είναι πολύ μεγαλύτεροι» είχε πει αναφερόμενος κυρίως στον Nat King Cole και πρόσθετε: «Ο Elvis έπαιζε τη μουσική μας. Οπότε, τι στο διάολο πρέπει να ενθουσιάζομαι τόσο πολύ;».
Όπως σημειώνει η δημοσιογράφος του Vanity Fair, «στην ταινία, ο Elvis είναι σε αρμονία με την κοινότητα των Μαύρων. Πηγαίνει σε παραστάσεις μαύρων καλλιτεχνών, περπατάει κατά μήκος της οδού Beale στο Μέμφις και πηγαίνει για ψώνια με τον ΒΒ King. Όλα μέλι γάλα. Οι μόνοι επικριτές του Elvis τότε ήταν οι λευκοί ρατσιστές κι ορισμένοι λευκοί δημοσιογράφοι που έβρισκαν το έργο του προκλητικό λόγω της εγγύτητάς του με τη μαύρη κουλτούρα».
Ένας από τους μαύρους καλλιτέχνες με τους οποίους ο Βασιλιάς είχε αναπτύξει ιδιαίτερη σχέση κι αναφέρεται στην ταινία ήταν ο ΒΒ King ο οποίος σε μια συνέντευξή του το 1996 είχε περιγράψει την πρώτη του γνωριμία, στις αρχές της δεκαετίας του 1950, με τον άγνωστο τότε Elvis. «Μια χαρά ήταν. Καθώς όμως εξελισσόταν έκανε τον κόσμο να τον προσέχει, ακόμα και μένα. Τα είχε όλα. Την εμφάνιση, το ταλέντο…». Όσο για τη μομφή περί Black culture appropriation, στην αυτοβιογραφία του Blues All Around Me (1996) ο ΒΒ King έγραφε: «Ο Elvis δεν έκλεψε καμιά μουσική κανενός. Απλώς είχε τη δική του ερμηνεία για τη μουσική με την οποία είχε μεγαλώσει, το ίδιο ισχύει και για όλους. Νομίζω ότι ο Έλβις είχε ακεραιότητα».
Ο Little Richard, ο οποίος κι αυτός εμφανίζεται σαν χαρακτήρας στη νέα ταινία για τον Elvis, ήταν ένας από εκείνους που θεωρούσαν πως η μαύρη κοινότητα υπήρξε αδικημένη. Σε μια συνέντευξή του στο Rolling Stone το 1990 είχε υποστηρίξει ότι «εάν ο Elvis ήταν μαύρος δεν θα ήταν τόσο μεγάλος όσο ήταν», παραδεχόταν όμως ότι ο Elvis ήταν ένας από τους μεγαλύτερους καλλιτέχνες που πέρασαν ποτέ από τη γη.
Η κριτική στον Elvis, συνεχίστηκε με αποκορύφωμα την επίθεση που δέχτηκε από τους Public Enemy στο «Fight The Power», τραγούδι που ακουγόταν και στην ταινία του Spike Lee «Κάνε το σωστό». Εκεί ο Chuck D τα χώνει στον Elvis και τον συντηρητικό πρωταγωνιστή του Χόλυγουντ John Wayne. Η αλήθεια είναι ότι χρόνια αργότερα, στο βιβλίο του ο σκληροπυρηνικός μαύρος ράπερ και ακτιβιστής διευκρινίζει πως: «Η επίθεση δεν είχε στόχο τον Elvis Presley, γιατί ο Elvis ήταν ένας ταλαντούχος τραγουδιστής και δεν υπάρχει αμφιβολία γι’ αυτό. Η επίθεση είχε σαν στόχο τον Elvis ως θεσμό, γιατί οι λευκοί σκέπτονται και παρουσιάζουν τον Elvis σαν την ‘αρχή και το τέλους του κόσμου’, ενώ οι μαύροι σκαπανείς που προηγήθηκαν ποτέ δεν έτυχαν ανάλογου σεβασμού κι αποδοχής».
Που βρίσκεται, λοιπόν, η αλήθεια; Μα στο ότι ο Elvis ήταν προϊόν του καιρού του και παιδί της εποχής του. Ότι απευθύνθηκε σε ένα ακροατήριο που τον περίμενε- δεν το δημιούργησε. Ότι η μουσική της μαύρης κοινότητας βρισκόταν και η ίδια σε φάση μετάβασης όταν ο ίδιος άρχισε να ηχογραφεί με τον Sam Phillips.
Ο κορυφαίος ιστορικός του Ροκ Charlie Gillett αναφερόμενος στη συνεργασία του νεαρού Elvis με τον δαιμόνιο παραγωγό κι επιχειρηματία Sam Phillips της Sun Records, απλοποιεί τα πράγματα και υποστηρίζει ότι: «Η ιστορία της ανακάλυψης του Presley περιέχει όλα τα στοιχεία ρομαντισμού, σύμπτωσης και μοιραίου, που είναι απαραίτητα σε ένα θρύλο, και φαίνεται ότι πραγματικά είναι αληθινή, είναι πιθανόν όμως ότι, εάν ο Phillips και ο Presley δεν είχαν συναντηθεί, δύο άλλοι παρόμοιοι άνθρωποι θα είχαν κάνει αυτό που έκαναν, να ανακατέψουν το στυλ και το υλικό του rhythm ‘n’ blues με αυτά της country ‘n’ western και να δημιουργήσουν ένα νέο είδος».
Ακολουθήστε το zeitgeist.gr για να ενημερώνεστε πρώτοι για νέα θέματα και να στηρίξετε την ποιοτική δημοσιογραφία. Ένα like στο banner που βλέπετε κάτω αρκεί!
