Μόνο στο Zeitgeist. Πασίγνωστα τραγούδια από Πάριο και Παπακωνσταντίνου, μέχρι Πρωτοψάλτη, Αρβανιτάκη, Μαχαιρίτσα και Μωρά στη Φωτιά που διασκευάστηκαν στα ελληνικά αφήνοντας εποχή.
Οι διασκευές αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της ιστορίας της μουσικής και του τραγουδιού και συχνά είναι εκείνες που ξαναφέρνουν στη μνήμη του κόσμου ένα ξεχασμένο τραγούδι ή παρουσιάζουν σε ευρύτερα ακροατήρια, κάτι που μέχρι πριν ήταν σχετικά άγνωστο. Ας μην ξεχνάμε ότι όταν ο Elvis μπήκε στο στούντιο της Sun Records στο Μέμφις για πρώτη φορά στη ζωή του για να ηχογραφήσει το 1954, τραγούδησε το «Thats Alright (Mama)», ένα τραγούδι του μαύρου συνθέτη και τραγουδιστή Arthur Crudup. Διασκευές ήταν άλλωστε τα (πολλά) πρώτα τραγούδια που ηχογράφησαν τόσο οι Beatles όσο και οι Rolling Stones πριν γίνουν γνωστοί.
Παραμένοντας κοντά στο ηχητικό πνεύμα του πρωτότυπου ή απέχοντας έτη φωτός από αυτό, πατώντας αποκλειστικά και μόνο στη μουσική του ή παραφράζοντας σε κάποιες περιπτώσεις και τους στίχους, οι διασκευές μας σύστησαν μουσικούς και συγκροτήματα που δεν θα γνωρίζαμε ποτέ.
Και ταυτόχρονα, όπως θα διαπιστώσετε παρακάτω με τις επιλογές μας, οι διασκευές και η επιτυχία τους επιβεβαιώνουν ότι η μουσική δεν έχει σύνορα, ότι υπάρχουν κοινές αντιλήψεις περί του ωραίου όπως επίσης ότι τα γλωσσικά σύνορα είναι λιγότερο σημαντικά απ’ όσο μερικές φορές νομίζουμε.
Στην ελληνική δισκογραφία οι διασκευές ξένων τραγουδιών υπήρξαν μια λαμπρή ιστορία επιτυχιών, κυρίως τη δεκαετία του ‘60 και του ‘70, όταν υπήρχε ανάγκη έκφρασης πέρα από το εδραιωμένο λαϊκό τραγούδι, το πολιτικό τραγούδι, τον Χατζηδάκι και τον Θεοδωράκη που τότε μεσουρανούσαν. Χάρις σε εκείνες τις διασκευές αναδύθηκε το ελαφρολαϊκό τραγούδι και έγινε τάση, ένα διαφορετικό είδος μουσικής, που έδωσε ανάσα στην καθημερινότητα. Οι διασκευές, ασφαλώς συνεχίστηκαν και μετά και δεν είναι προϊόν μόνο του 20ου αιώνα, αλλά και του 21ου.
Από τη μεγάλη ελληνική δισκογραφία των διασκευών, διαλέξαμε 10 τραγούδια (πρώτα η διασκευή κα μετά το αυθεντικό), χωρίς καμία αισθητική ή χρονολογική ανθολόγηση και τα παρουσιάζουμε με στόχο -τι άλλο;- να γνωρίσουμε την πρωτότυπη σύνθεση και να σκεφτούμε πάνω στη δημιουργικότητα…
———————————————————————————————
Γιάννης Κατέβας – «Αν Γινότανε»
Το 1976, στο άλμπουμ «Και Αύριο και πάντα», ο Γιάννης Κατέβας, ένας σημαντικός ερμηνευτής του ελαφρολαϊκού διασκευάζει και τραγουδάει σε ντουέτο με την Έφη Στρατή το τραγούδι «Αν Γινότανε» σε στίχους του Πάνου Φαλάρα. Ένα μελωδικό τραγούδι στο ύφος του νέου κύματος το οποίο όμως είναι διασκευή του θρυλικού «A Vava Inouva» του Αλγερινού συνθέτη και τραγουδιστή El Hamid Cheriet γνωστού ως Idir με τεράστια καριέρα και παγκόσμια φήμη. Ένα τραγούδι ύμνος στην κουλτούρα των αυτόχθονων Βερβερίνων, που πατούσε σε έναν παραδοσιακό σκοπό του Μαγκρέμπ, ένα έπος της έθνικ μουσικής.
Γιάννης Πάριος – «Ποτέ Δεν Σε Ξεχνώ»
Υπάρχει ερωτευμένος, μιας κάποιας …ηλικίας, που να μην γνωρίζει το «Ποτέ Δεν Σε Ξεχνώ»; Μια από τις επιτυχίες του Πάριου σε στίχους του Πυθαγόρα από το άλμπουμ «Έρχονται στιγμές» του 1975. Πρόκειται για διασκευή του «Tanha Shodam Tanha», ενός απολύτως δυτικότροπου ρυθμικού τραγουδιού με βαριά ενορχήστρωση που έγραψε και τραγούδησε ο διάσημος Αφγανός συνθέτης και τραγουδιστής Ahmad Zahir, ο «Ελβις» του Αφγανιστάν όπως το αποκαλούσαν. Έφυγε από τη ζωή το ταραγμένο 1979, σε ένα αδιευκρίνιστο τροχαίο δυστύχημα και μάλλον δεν έμαθε ποτέ ποσό πολύ αγαπήθηκε το τραγούδι του στην Ελλάδα.
Βασίλης Παπακωνσταντίνου – «Πριν το τέλος»
Ο μεγάλος rocker έχει διασκευάσει με επιτυχία αρκετά τραγούδια με τον «Σεμπάστιαν» («Somebody called me Sebastian» των Steve Harley & Cockney Rebel) να είναι το πιο γνωστό. Το «Πριν το τέλος» σε υπέροχους αλλά άσχετους με τους αυθεντικούς στίχους της Λίνας Νικολακοπούλου περιέχεται στο εκπληκτικό άλμπουμ «Διαίρεση» του 1984. Είναι μια αρκετά ηλεκτρική διασκευή του ιστορικού «I giardini di marzo», μιας μπαλάντας με έντονο κοινωνικό περιεχόμενο που ηχογράφησε το 1972 ο μεγάλος Ιταλός τροβαδούρος Lucio Battisti.
Ελένη Δήμου – «Πέφτει το φεγγάρι»
Σε στίχους του Γιάννη Δόξα και από το άλμπουμ της «Μια ζωή δεν φτάνει» η εύθραυστη φωνή της Ελένης Δήμου ερμηνεύει το «Πέφτει το φεγγάρι» μια απαλή ερωτική μπαλάντα. Πρόκειται για το τραγούδι «Hijo de la luna» των Ισπανών Mecano το οποίο κυκλοφόρησε το 1986 κι έκανε διάσημο παγκοσμίως το synthie-pop συγκρότημα από τη Μαδρίτη που τραγουδάει έναν σκοτεινό ισπανικό μύθο για το φεγγάρι και την επίδρασή του στην ανθρώπινη συμπεριφορά. Το τραγούδι έχουν διασκευάσει και οι Ισπανοί μελωδικοί μεταλλάδες Stravaganzza.
Λαυρέντης Μαχαιρίτσας – «Τερατάκια τσέπης»
Το 2001 ο Λαυρέντης Μαχαιρίστας κυκλοφόρησε το άλμπουμ «Το διάλειμμα κρατάει δυο ζωές» στο οποίο περιέχεται το τραγούδι «Τερατάκια τσέπης». Ο συνθέτης και τραγουδιστής ερμηνεύει με τη Χορωδία Σπύρου Λάμπρου ένα περίεργο folk τραγούδι σε στίχους του Ισαάκ Σούση. Είναι το, φιλοσοφικού περιεχομένου, τραγούδι «Vanità di vanità» του συνθέτη, τραγουδιστή και βιολιστή Angelo Branduardi σε στίχους της συζύγου του Λουίζα Ζάπα. Ο Μαχαιρίτσας δεν διατηρεί το πομπώδες μεσαιωνικό ύφος της αρχικής σύνθεσης, αλλά το μετατρέπει σε ένα ευχάριστο folk τραγούδι.
Ελευθερία Αρβανιτάκη – Μένω εκτός
Μεγάλη στιγμή στη δισκογραφία της Ελευθερίας Αρβανιτάκη στο μακρινό 1991: σε στίχους Λίνας Νικολακοπούλου και υπό την υποδειγματική ενορχηστρωτική μπαγκέτα του Νίκου Αντύπα ερμηνεύει μια σύνθεση του Αμερικανοαρμένιου συνθέτη και βιρτουόζου στο ούτι Ara Dinkjian. Πρόκειται για το «Picture» των Night Ark από το άλμπουμ με τον ομώνυμο του τραγουδιού τίτλο που κυκλοφόρησε το 1986, σε μια εποχή που η έθνικ μουσική αποκτούσε στην Ελλάδα ολοένα και μεγαλύτερο ακροατήριο. Το Picture είναι ένα ορχηστρικό κομμάτι απολύτως τυπικό του ήχου της πολυεθνοτικής μπάντας των Night Ark που κι αυτοί με τη σειρά τους ακουμπάνε στην παραδοσιακή μουσική της Αρμενίας.
Μωρά στη Φωτιά – «Third Uncle»
Υπήρξαν μια από τις σημαντικότερες μπάντες του ελληνόφωνου rock και η επιλογή τους να διασκευάσουν στο πρώτο άλμπουμ τους το 1987 έναν γίγαντα της αβαγκαρντίας φαντάζει κάπως ανισόρροπη- ήταν όμως απρόσμενα πετυχημένη. Πρόκειται για το εμβληματικό Third Uncle του 1974, σύνθεση με την οποία ο Brian Eno, μετά τις ένδοξες ημέρες των Roxy Music, ανοίγει το δρόμο σε μια μεγάλη σχολή goth και new wave συγκροτημάτων που θα λατρέψουν το ύφος του. Κυκλοφόρησε ως single και περιέχεται στο άλμπουμ Taking Tiger Mountain By Strategy στο οποίο έπαιζαν μεταξύ άλλων, ο Phil Manzanera, κιθαρίστας των Roxy Music και ο Robert Wyatt, τραγουδιστής και ντράμερ των Soft Machine.
Τσοπάνα Rave – «Ποιος είμαι εγώ»
Από το άλμπουμ Tsopana Rave ΙΙΙ του 2004, το οποίο έμελλε να είναι και το τελευταίο τους ολοκληρωμένο έργο, διαλέγουμε το «Ποιος είμαι εγώ» ένα μελωδικό rock κομμάτι σε κάπως διαφορετικό ύφος από αυτό με το οποίο έχει ταυτιστεί η μπάντα. Πρόκειται για διασκευή στο «Getting in Tune» από το πέμπτο άλμπουμ των Who, το «Who’s Next» το οποίο κυκλοφόρησε το 1971. Ένα κλασικό rock διαμάντι των Βρετανών από μια εποχή που αναζητούν περισσότερο τον ρυθμό και τη μελωδία και λιγότερο τη δύναμη και την ένταση των πρώτων χρόνων.
Άλκηστις Πρωτοψάλτη – Πάμε Χαβάη
Ακούγεται σαν ένα αστείο τραγούδι περασμένο με τη στιβαρή φωνή της Άλκηστις Πρωτοψάλτη που δεν έχει κανένα πρόβλημα να ερμηνεύσει τους μάλλον αταίριαστους με το στυλ της στίχους της Ελένης Μηλιώκα. Κυκλοφόρησε το 1997 και περιλαμβάνεται στον δίσκο «Στο ωραιότερο σημείο», αποτελεί όμως διασκευή του καταπληκτικού reggae–dub δυναμίτη «It’s a pity» των Leander Top και Pierr Baigorry, το οποίο τραγούδησε το 2005 η τρομερή Tanya Stephens (Vivienne Tanya Stephenson). Ένα σέξι ερωτικό τραγούδι μετατρέπεται σε μια επιθεωρησιακή φάρσα που γνώρισε όμως μεγάλη επιτυχία.
Panx Romana – «Κύκνειο Άσμα»
Μια punk μπάντα που συνήθιζε τις διασκευές οι Panx Romana διασκευάζουν το θρυλικό «Death or Glory» των Clash από το London Calling του 1979. Αν και οι στίχοι των δύο τραγουδιών δεν σχετίζονται μεταξύ τους, κοινές είναι οι αναφορές των δύο τραγουδιών στα αδιέξοδα που αντιμετωπίζει η νεολαία μέσα σε ένα βίαιο και απρόβλεπτο περιβάλλον αλλά και την κοινωνική απομόνωση στην οποία οδηγούνται όσοι νιώθουν και συμπεριφέρονται διαφορετικά. Το «Κύκνειο Άσμα» των Panx Romana κυκλοφόρησε στο «Various – Wipe Out! Presents 12 Raw Greek Groups» του 1988.
Διαβάστε (και ακούστε) επίσης
10 επικά λαϊκά τραγούδια που είναι σχεδόν ροκ
10 διάσημα τουρκικά τραγούδια που είναι ελληνικά
