Είναι κάτι που απασχολεί όλους τους γονείς. Ευτυχώς, εν έτει 2021 μπορούμε να μιλήσουμε σοβαρά για το θέμα, χωρίς να τα σοκάρουμε αλλά και χωρίς να τους πούμε ψέματα. Θέλει τρόπο και είναι αυτός!
Φανταστείτε ότι ο γιός σας που πάει νηπιαγωγείο, σας ανακοινώνει με χαρά ότι όταν μεγαλώσει θα σας παντρευτεί, η 6χρονη κόρη σας σάς αποκαλύπτει τις προθέσεις της να «μεταμορφωθεί» σε αγόρι ή ότι είδε 2 έφηβους να φιλιούνται και ότι είναι σίγουρη ότι τώρα το κορίτσι είναι έγκυος. Τι θα κάνατε;
Μη σοκάρεστε. Το πιο έξυπνο που μπορείτε να κάνετε είναι να εξοικειωθείτε με την ιδέα ότι τα παιδιά έχουν απορίες. Μην τις φοβάστε, φανερώνουν υγεία και φυσική περιέργεια που δεν έβλαψε ποτέ κανένα παιδί. Τα ταμπού και οι προσωπικές σας αναστολές δεν θα σας βοηθήσουν για κάτι που είναι το πιο φυσιολογικό πράγμα στις ανθρώπινες σχέσεις. Απαντάμε με ειλικρίνεια και απλότητα, δεν κομπιάζουμε και δεν «μασάμε» τα λόγια μας. Τα παιδιά βλέπουν τον κόσμο μέσα από τα δικά μας μάτια και η δική μας υγιής ματιά είναι η εγγύηση της δικής τους φυσιολογικής εξέλιξης. Το να αφήσετε το παιδί με τη λάθος αντίληψη, σίγουρα δεν είναι επιλογή, ούτε όμως και να αποφύγετε την ερώτηση γιατί θα την ξαναβρείτε μπροστά σας επίμονη, επιτακτική, ενίοτε δε και θυμωμένη.
Όταν απαντάμε, περιοριζόμαστε στην ερώτηση και δεν προχωράμε σε λεπτομέρειες και επεξηγήσεις που δεν μας ζητήθηκαν. Τα παιδιά ξέρουν να ρωτούν αυτό που τους ενδιαφέρει αλλά και αυτό που αντέχουν να ακούσουν. Αυτό εμείς δεν το παραβιάζουμε για κανένα λόγο. Προσοχή, διότι η άγνοια τρέφει τη φαντασίωση με τρόπο που μπορεί να απέχει επικίνδυνα από την πραγματικότητα -οι παλαιότερες γενιές το γνωρίζουν αυτό πολύ καλά! Το να βάλουμε το θέμα εγκαίρως στη σωστή του διάσταση είναι το μεγαλύτερο δώρο που μπορούμε να τους κάνουμε. Παιδιά που ενημερώνονται όταν πρέπει και δεν μένουν στο «σκοτάδι», όχι μόνο έχουν περισσότερες πιθανότητες να έχουν φυσιολογική σεξουαλική ζωή αλλά και στην εφηβεία τους να προσεγγίσουν ευκολότερα τους γονείς τους και να τους εμπιστευτούν.
Η ευθύνη της σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης είναι και των 2 γονέων. Όσο το παιδί μεγαλώνει και τείνει να ταυτιστεί με το γονέα του ιδίου φύλου, ο γονέας αυτός αναλαμβάνει και πιο ενεργό ρόλο στην ενημέρωσή του. Ο πατέρας για τα αγόρια και η μητέρα για τα κορίτσια. Είναι σημαντικό ωστόσο να υπάρχουν κοινές απαντήσεις ώστε το παιδί να μην μπερδεύεται με διαφορετικές πληροφορίες.
Στην πράξη, η ζωή μας δίνει άπειρες ευκαιρίες να τους μιλήσουμε γύρω από το σεξ, αρκεί να μην το παίξουμε «κινέζοι» και να μην κάνουμε πως δεν βλέπουμε και δεν ακούμε (π.χ. η εγκυμοσύνη ενός κοντινού προσώπου). Το ζήτημα, βέβαια, είναι τι επιτρέπεται να τους λέμε. Η απάντηση είναι ότι, αναλόγως με την ηλικία τους. Η ηλικία τους είναι αυτή που μας καθοδηγεί σχετικά με το τι επιτρέπεται να του πούμε και τι μπορούν να κατανοήσουν.
Από 2 ως 5 ετών, η περιέργειά τους αφορά κυρίως το σώμα, τις διαφορές των φύλων καθώς και την εγκυμοσύνη και το μωρό και όχι την ερωτική πράξη αυτή καθαυτή. Τα βασικά λοιπόν της αναπαραγωγής: ο άνδρας και η γυναίκα κάνουν μαζί μωρό και αυτό μεγαλώνει στην κοιλίτσα της μαμάς. Διδάσκονται ωστόσο πολύ καλά σε αυτή την ηλικία ότι το σώμα τους ανήκει, έχουν δικαίωμα στην ιδιωτικότητα του σώματός τους.
Από 5 ως 8 ετών, μπορούν να διδαχθούν με λόγια απλά για την ετεροφυλία, την ομοφυλοφιλία, έννοιες όπως ιδιωτικότητα, γύμνια, σεβασμός στο σώμα και τη διαφορετικότητα (ως κοινωνικοί κανόνες). Μπορούν επίσης να μάθουν τα βασικά για τη εφηβεία, καθώς κάποια παιδιά πρώιμα φλερτάρουν με αυτή. Αναπαραγωγή και ερωτική επαφή θίγονται με λίγες περισσότερες λεπτομέρειες: το παιδί το γεννά η μητέρα αφού το φιλοξενήσει στην κοιλιά της 9 μήνες. Ένα από τα αυγουλάκια -ωάρια της μαμάς που υπάρχουν ήδη στην κοιλιά της γίνεται μωρό με τη βοήθεια του μπαμπά που της δίνει έναν από τους δικούς του σπόρους -σπερματοζωάρια. Ο τρόπος θίγεται μόνο εφόσον υπάρξει σχετική ερώτηση και αυτό με προσοχή, αλλά χωρίς να καταφύγετε σε ψέματα και προς θεού μην αναφερθείτε σε πελαργό!
Από 9 ως 12 ετών, ενισχύονται οι ήδη υπάρχουσες γνώσεις. Θίγονται θέματα ασφαλούς σεξ και αντισύλληψης. Καλλιεργείται και ενισχύεται η κρίση τους σε θέματα καλών και απαγορευτικών σχέσεων, προβολής του σεξ και της σεξουαλικότητας στα media (ρεαλιστική ή μη, θετική ή αρνητική).
Τα οφέλη από την έγκαιρη και ουσιαστική ενημέρωση και συζήτηση με τα παιδιά μας γύρω από το σεξ είναι τεράστια. Ενίσχυση της ψυχοσυναισθηματικής τους ανάπτυξης, ασφαλής προσανατολισμός, εμπιστοσύνη, θωράκιση και εξασφάλιση αξιόπιστης ενημέρωσης. Στο κάτω – κάτω θα γίνουν κάποτε και αυτά γονείς , θα βρεθούν στη δική σας θέση και θα θυμούνται με νοσταλγία τη δική σας συμβολή σε αυτό.
* Η Μαριέττα Κόντου είναι ψυχολόγος, με ειδίκευση στη Συστημική Θεραπεία Ζεύγους και Οικογένειας αλλά και συγγραφέας παιδικών βιβλίων. Το παραδοσιακό της παραμύθι “Τα λευκά φτερά της Κορακίνας” τιμήθηκε με εύφημη μνεία το 2014 από τη Γυναικεία Λογοτεχνική Συντροφιά.
