Δεν μιλάμε για διασκευές. Αλλά για ζεϊμπέκικα, κυρίως, που φτιάχτηκαν από ροκάδες ή συνθέτες του ωδείου και ντύθηκαν με στίχους και ενορχηστρώσεις που απέχουν πολύ από την κουλτούρα των μπουζουκιών (ως χώρο).
Μιλάμε για τα όργανα, την ηλεκτρική κιθάρα και το μπάσο, το πιάνο και τα ντραμς, για τα ροκ και ηλεκτρονικά μουσικά ιδιώματα, για τις στιχουργικές αναφορές σε μια θεματολογία πολύ διαφορετική από εκείνη των 30 τετριμμένων λέξεων των καψουροτράγουδων ή των κλασικών λαϊκών. Για κομμάτια που δεν έχουν τη λέξη «μωρό» ή «τρελός» μέσα, αλλά άλλες, διαφορετικές ή σπάνιες. Η καλή μουσική άλλωστε απαρτίζεται από συγκοινωνούντα δοχεία. Από δεξαμενές έμπνευσης που επικοινωνούν μεταξύ τους και επηρεάζουν η μία την άλλη. Καμιά φορά αυτή η επικοινωνία δημιουργών από διαφορετικά μουσικά είδη δίνει αριστουργήματα που αντέχουν στο χρόνο. Ιδού 10 τέτοια.Λευτέρης Μυτιληναίος – Συγχώρα με που φεύγω
Το τραγούδι, που ξέρουν όλοι ως «Κομπάρσος» κυκλοφόρησε το 1977 και γρήγορα εξελίχθηκε σε έναν από τους εθνικούς ύμνους του ελαφρολαϊκού της δεκαετίας του ‘80. Σε μουσική Γιώργου Κατσαρού και στίχους Κώστα Ρουβέλα, ήρθα ξανά στο προσκήνιο όταν ακούστηκε στην ταινία νουάρ του Νίκου Τριανταφυλλίδη «Αισθηματίες» (2014) -με τον ίδιο τον Μυτιληναίο να εμφανίζεται σε αυτήν και να το τραγουδάει. Ο Τριανταφυλλίδης μας άφησε χρόνους το 2016, ο Μυτιληναίος πριν λίγες μέρες, ενώ ο Τάκης Μόσχος που πρωταγωνιστούσε, το 2019.
Δήμος Μούτσης – Σωτηρία Μπέλλου – Δε λες κουβέντα
Εδώ οι στίχοι του κοινωνικά ανήσυχου Κώστα Τριπολίτη συναντούν τον πάντα ροκ Δήμο Μούτση και τον μύθο του ρεμπέτικου Σωτηρία Μπέλλου. Από το άλμπουμ «Φράγμα» (1981) που σηματοδότησε το πέρασμα σε μια περίοδο τεράστιων αλλαγών, αυτό το αργό ζεϊμπέκικο με ηλεκτρικά στοιχεία, αποτέλεσε σταθμό στην ελληνική μουσική και ακούγεται φρέσκο, 40 χρόνια μετά.
Αθηναϊκή Κομπανία – Η Ζωή Μας Τελειώνει
Ίσως το πιο δυνατό τραγούδι της κομπανίας που μεσουράνησε τη δεκαετία του ’80. Ένα τραγούδι αυθεντικά λαϊκό μουσικά, αλλά με λόγια που θα μπορούσαν να έχουν γραφτεί από κάποιον φιλόσοφο του δρόμου ή από έναν αμφισβητία του συστήματος. Στίχοι – Μουσική: Δημήτρης Χατζηδιάκος. Σωτήριον έτος 1983.
Φίλιππος Νικολάου – Στο άδειο μου πακέτο
Από το δίσκο του 1988 «Η προδοσία» σε μουσική Αλέξη Παπαδημητρίου και στίχους Μαρί Μωραΐτη, το ζεϊμπέκικο αυτό μπήκε τελευταίο στο δίσκο, για να κλείσει τη δωδεκάδα. Στον ήχο της πρώτης εκτέλεσης κυριαρχεί η ηλεκτρονική σύνθι αρμονία, που για το λαϊκό τραγούδι ήταν κάτι πρωτόγνωρο και παράταιρο τότε, το να μη χρησιμοποιούνται δηλαδή φυσικά όργανα. Για να είμαστε πιο σωστοί, το κομμάτι ανήκει στην Electronica, κάτι που από μόνο του αρκεί για να μπει σε αυτή τη λίστα. Για όσους γνωρίζουν, το τραγουδάει συχνά και ο Βασίλης Παπακωνσταντίνου στα live του.
Σωτηρία Λεονάρδου – Μια ζωή στο ρίσκο
Η badass φωνή της Λεονάρδου (μας εγκατέλειψε και αυτή το 2019), που μοιάζει να έχει βγει κομμάτια από κακόφημο μπαρ, συναντάει τη μουσική και τους στίχους των Πυξ Λαξ, (Μπάμπης Στόκας, Φίλιππος Πλιάτσικας, Μάνος Ξυδούς) που κυκλοφόρησαν αυτό το ζεϊμπέκικο το 1994 για τους Πρίγκηπες της Δυτικής Όχθης.
Δημήτρης Μητροπάνος – Ρόζα
Ένα ζεϊμπέκικο με βασικό όργανο το πιάνο του εκλιπόντος το 2018 συνθέτη. Συνάντηση κορυφής το 1996 στο άλμπουμ «Στου αιώνα την παράγκα». Θάνος Μικρούτσικος σε μια σύνθεση αδιανόητη, Άλκης Αλκαίος στην έμμετρη ποίηση και ο Μητροπάνος να τραγουδάει για τη Ρόζα Λούξεμπουργκ, τη θρυλική γερμανίδα επαναστάτρια του Μεσοπολέμου.
Δήμητρα Παπίου – Αυτή η νύχτα μένει
Τα σπαραχτικά λόγια του Σταμάτη Κραουνάκη για έναν ανεκπλήρωτο έρωτα, η βαθιά μελαγχολική μουσική του ίδιου και η φωνή της Παπίου στη μεγαλύτερη στιγμή της, η αντίστιξη του τραγουδιού με τα σκυλάδικα της επαρχίας, η αντίθεση του φτηνού με το ποιοτικό. Το τραγούδι της ομώνυμης ταινίας του Νίκου Παναγιωτόπουλου (2000) λατρεύτηκε από ανθρώπους που δεν είχαν κάποια ιδιαίτερη σχέση με το λαϊκό τραγούδι.
Άννα Βίσση – Το Τρένο
Ένα ζεϊμπέκικο που θα λάτρευαν οι συμφωνικές ορχήστρες, με πληθωρική ενορχήστρωση και στίχους τόσο όσο καψούρικους (ούτε χιλιοστό παραπάνω). Η ερμηνεία εδώ της Βίσση μοιάζει με εκείνης μιας ροκ σταρ. Από το άλμπουμ «Παράξενες Εικόνες» του 2003 σε μουσική Βαγγέλη Βασιλείου και στίχους Σόφη Παππά.
Βασίλης Λέκκας – Το ούζο
Οι ροκ ήχοι του κορυφαίου κιθαρίστα Γιάννη Σπάθα (τον χάσαμε και αυτόν το 2019) συνυπάρχουν με λαϊκά όργανα (μπουζούκι, τζουρά, λαούτο, βιολί) και σφυρηλατούνται με τους πάντοτε ξεχωριστούς στίχους της Λίνας Νικολακοπούλου. Η φωνή του Λέκκα βάζει φωτιά και κάπως έτσι δημιουργήθηκε το άλμπουμ «Σπινθήρας», το 2008.
Μάρθα Φριντζήλα – Θριάσιο
Ένα τραγούδι (2012) για την Ελευσίνα και την εργατική τάξη που πάει στον παράδεισο σε μουσική Γιάννη Γερογιάννη και στίχους Ηλία Κατσούλη (πέθανε το 2008), με μια δυναμική ενορχήστρωση εγχόρδων και ντραμς που τα σπάνε. Θα μπορούσε να δίνει τον παλμό σε προεκλογικές συγκεντρώσεις αλλά και να είναι το σάουντρακ του ντοκιμαντέρ Αγέλαστος Πέτρα (2000).
