Κάθε αθλητής, επαγγελματίας ή ερασιτέχνης, αγωνίζεται όχι μόνο για τη επιτυχία αλλά και για να αποφύγει τους τραυματισμούς. Εδώ αναδεικνύεται η σημασία της αθλητιατρικής, μιας πολυσύνθετης επιστήμης που προφυλάσσει ώστε τα αθλήματα να μη γίνουν παθήματα.
Η εξειδικευμένη αθλητιατρική (και όχι «αθλιατρική» ήτοι «άθλια ιατρική» όπως λανθασμένα λένε κάποιοι) στηρίζεται στους εξής άξονες: βιοχημεία και φυσιολογία της άσκησης, αθλητική καρδιολογία, μυοσκελετικός έλεγχος – αποκατάσταση, αθλητική διαιτολογία, αθλητική ψυχολογία. Η σημασία της είναι τεράστια για να μπορούν αθλητές όπως ο Μέσι και ο Ρονάλντο να παίζουν κάθε τρεις ημέρες σχεδόν και να αποφεύγουν τους μυϊκούς τραυματισμούς. Σήμερα, έχουμε τη δυνατότητα να μετρήσουμε την κόπωση και το σημαντικότερο, να προλάβουμε την εξέλιξή της. Ετσι, γνωρίζουμε ακόμα και το χρόνο που πρέπει και μπορεί να παίζει και να αποδώσει. Χρησιμοποιούμε δηλαδή τις κατάλληλες αιματολογικές, βιοχημικές και ορμονολογικές εξετάσεις και τα αποτελέσματα συσχετίζονται με προηγούμενες εξετάσεις του παίκτη -λαμβάνοντας υπόψη τη φάση της προπόνησης και γενικά το ιστορικό του-, έτσι ώστε η βελτίωση να γίνεται χωρίς να προκληθεί οξεία κόπωση και να αποφευχθεί η χρόνια κόπωση. Οσο είναι υγιής και συστηματικά προπονημένος ο αθλητής, τόσο λιγοστεύουν οι πιθανότητες να εμφανιστούν τα συμπτώματα της κόπωσης, δηλαδή οι μυϊκοί τραυματισμοί.
Οι μύθοι της καλής ή κακής προετοιμασίαςΗ Αθλητιατρική έχει τις επιστημονικές απαντήσεις που μακράν απέχουν από τις εκ του προχείρου δοξασίες, όπως, για παράδειγμα, εκείνη που υποστηρίζει ότι όποια ομάδα αρχίζει νωρίς προετοιμασία το καλοκαίρι σκάει τον Απρίλιο ή ότι κάποιες ομάδες δεν έχουν καλή φυσική κατάσταση εξαιτίας ελλιπούς προπόνησης από τον γυμναστή. Ουδεμία σημασία έχει πότε αρχίζει η προετοιμασία μιας ομάδας, αρκεί να γίνει σωστά. Οταν γίνει σωστά, τότε δεν υπάρχει σκάσιμο. Η προετοιμασία γίνεται το καλοκαίρι και πρέπει να αρχίζει σε υψόμετρο, για να έχουν οι παίκτες μεγαλύτερη πρόσληψη οξυγόνου. Μετά, από τρεις εβδομάδες πρέπει να κατέβουν στο επίπεδο επιφάνειας της θάλασσας -στο στάδιο της μετατροπής της προπόνησης-, το οποίο δυστυχώς εξαρτάται από τις αγωνιστικές υποχρεώσεις και δεν ανταποκρίνεται πάντα στους σωστούς χρόνους που χρειάζονται.
Παράδειγμα αθλητή που ακολούθησε πιστά τις επιταγές της αθλητιατρικής είναι ο «αιώνιος» αρχηγός του Παναθηναϊκού Δημήτρης Διαμαντίδης, που κατάφερε να παίξει για πολλά χρόνια σε κορυφαίο επίπεδο, χωρίς τραυματισμούς, και ο οποίος ακολουθούσε πάντα τις συμβουλές του κορυφαίου αθλητίατρου Σταύρου Χάντζου. Τακτικές μετρήσεις στα μυϊκά ένζυμα που εμπλέκονται στον μυϊκό κάματο, οξύ και χρόνιο, σωστή διατροφή και υπακοή στις εντολές του γιατρού ήταν τα μυστικά της ανθεκτικότητάς του.
Είναι από τα τάσεις της εποχής: «Πάμε για μπαλίτσα; Πάμε για μπασκετάκι; Φύγαμε». Χωρίς καμία ιατρική προετοιμασία, χωρίς γνώση της έντασης που θα έχει η μπαλίτσα ή το «μπασκετάκι. Είναι απόφαση που μπορεί να οδηγήσει από μυϊκούς τραυματισμούς (θλάσεις, ρήξεις) μέχρι και σε αιφνίδιο θάνατο: Το ποσοστό εμφάνισης αιφνίδιου θανάτου είναι ανάλογο της ηλικίας του αθλητή και του αθλήματος. Το πιο επικίνδυνο σπορ θεωρείται το ποδόσφαιρο με ποσοστό 35% ενώ ακολουθούν το μπάσκετ 25% και ο στίβος με 15%». Πως θα αποφύγουμε κάτι τέτοιο; «Ο λόγος που είναι σημαντικό να διενεργείται προαθλητικός προληπτικός έλεγχος είναι η ανακάλυψη ασυμπτωματικών καρδιαγγειακών ανωμαλιών που μπορεί να προκαλέσουν αιφνίδιο θάνατο. Για άτομα μεγαλύτερα των 40 ετών, χρειάζονται περαιτέρω καρδιολογικές εξετάσεις, καθώς επιβάλλεται ατομικό και οικογενειακό ιστορικό και κλινική εξέταση, για να διαπιστώσουμε αν συνυπάρχουν παράγοντες κινδύνου για στεφανιαία νόσο. Περαιτέρω, σε άτομα μεγαλύτερα των 65 ετών, επιβάλλεται υπέρηχος και δοκιμασία κοπώσεως. Σκοπός είναι να διαγνωσθούν πρώιμα στεφανιαία νόσος, υπερτροφική μυοκαρδιοπάθεια, το σύνδρομο μακρού QT, σύνδρομο Wolt Parkinson white, σύνδρομο brugada, αρρυθμιογονός μυοκαρδιοπάθεια της δεξιάς κοιλίας αλλά και πιθανό παλαιό έμφραγμα του μυοκαρδίου. Μολονότι για τους νεαρούς, η λογική λέει ότι δεν διατρέχουν κινδύνους, κάθε χρόνο οι περισσότεροι αιφνίδιοι θάνατοι συμβαίνουν σε άνδρες με μέση ηλικία κάτω των 17. Επειδή σε νεαρούς αθλητές η συχνότητα ανεύρεσης σοβαρών καρδιολογικών παθήσεων σε ασυμπτωματικά άτομα είναι μικρή προτείνεται ο έλεγχος να περιλαμβάνει, φυσική εξέταση, πλήρες ιατρικό ιστορικό και ηλεκτροκαρδιογράφημα, υπέρηχο καρδίας και Holter ρυθμού ανάλογα με την περίπτωση.
Συμπερασματικά, συμβουλεύουμε όσους γυμνάζονται μία φορά την εβδομάδα, να το απολαμβάνουν ήρεμα. Να παίζουν σε χαμηλές εντάσεις, χωρίς πίεση και κυρίως, να το χαίρονται και πάντοτε να λαμβάνουν υπόψη τα μηνύματα που δίνει το κορμί. Αν το σώμα δεν υπακούει ή δυσανασχετεί και εμείς συνεχίζουμε, κάνουμε ένα εγκληματικό λάθος που ενδεχομένως να το πληρώσουμε. Μπορεί εκείνη τη στιγμή, μπορεί σε μερικά χρόνια.
