Κρόκος, το κόκκινο χρυσάφι της γαστρονομίας και της υγείας

Κρόκος, σαφράν, ζαφορά. Τρία ονόματα για ένα κορυφαίο καρύκευμα και ρόφημα, που εκτός από το απόλυτο ταίρι του ριζότο Μιλανέζε, διαθέτει ευεργετικές ιδιότητες για την υγεία. Εδώ είναι όλα όσα πρέπει να γνωρίζετε για αυτό.  

 Ιστορία  Η πρώτη αναφορά για την καλλιέργεια κρόκου χρονολογείται γύρω στο 2.300 π.Χ. στην Αρχαία Μεσοποταμία. Σύμφωνα με την μυθολογία, ο θεός Ερμής παίζοντας με το φίλο του, τον Κρόκο, τον τραυμάτισε θανάσιμα στο κεφάλι. Τρεις σταγόνες από το αίμα του νεαρού έπεσαν πάνω στο λουλούδι και έγιναν τα στίγματα ενός φυτού, το οποίο πήρε και το όνομά του.

 Αξία  Πρόκειται για το πολυτιμότερο καρύκευμα του κόσμου, που πολλές φορές στο παρελθόν και δη στο Μεσαίωνα, ανταγωνιζόταν γραμμάριο με γραμμάριο το κόστος του χρυσού. Η μεγάλη του αξία οφείλεται κυρίως στο γεγονός ότι ακόμη και σήμερα καλλιεργείται και περισυλλέγεται όπως γινόταν επί χιλιετηρίδες, με τα χέρια. Ένα στρέμμα κρόκου αποδίδει περίπου κατά μέσο όρο μόλις 800 γραμμάρια σαφράν το έτος, ενώ χρειάζονται περίπου 150.000 λουλούδια για να πάρουμε ένα κιλό αποξηραμένα στίγματα σαφράν και ακόμη ο πιο γρήγορος εργάτης δεν μπορεί να μαζέψει πάνω από 30.000 άνθη την ημέρα.

 Παραγωγή  «Crocus sativus» είναι το βοτανικό όνομα του φυτού, που φυτεύεται το καλοκαίρι, ανθίζει το φθινόπωρο και συγκομίζεται στις αρχές Νοεμβρίου. Είναι μέλος της οικογένειας φυτών Iris και καλλιεργείται εκτεταμένα στο Ιράν, το Κασμίρ, την Ελλάδα (από τον 17ο αιώνα), την Ισπανία και το Μαρόκο. Ο Κρόκος Κοζάνης ξεχωρίζει για την αρίστη ποιότητα του, που τον κατατάσσει στην πρώτη κατηγορία στον κόσμο, λόγω της έντονης γεύσης και της ποιότητας του χρώματός του. Την εμπορία του, που είναι προϊόν με Ονομασία Προέλευσης, ασκεί ο Συνεταιρισμός των Κροκοπαραγωγών που αριθμεί περισσότερα από 1000 μέλη. Σημειωτέον, από το 2017 άρχισε να καλλιεργείται κρόκος και στο Νέο Σκοπό Σερρών και έτσι το ομώνυμο χωριό του Νομού Κοζάνης δεν είναι πλέον η μοναδική κροκοκαλλιεργούμενη περιοχή της Ελλάδας.

 Εξαγωγές  Πριν δέκα χρόνια στην περιοχή της Κοζάνης παράγονταν 6 ως 8 τόνοι ετησίως. Κάτι τέτοιο δεν ισχύει πλέον, καθώς η κλιματική αλλαγή έχει επιδράσει αρνητικά (η ξηρασία λ.χ.) και πλέον η παραγωγή της χρονιάς δεν ξεπερνάει τους 3 τόνους, από τους οποίους το μεγαλύτερο ποσοστό εξάγεται. Οι κυριότεροι πελάτες του ελληνικού κρόκου είναι οι Ισπανοί, οι Ιταλοί, οι Αμερικανοί και οι Γάλλοι, αλλά και οι αναδυόμενες ασιατικές upper αγορές.

 Υγεία  Στα πιο σημαντικά οφέλη για την υγεία από την τακτική κατανάλωσή του περιλαμβάνονται οι αντιοξειδωτικές και αντιγηραντικές του ιδιότητες, η προστασία της καρδιάς και η μείωση των επιπέδων χοληστερίνης, οι ηρεμιστικές για τη διάθεση και οι ανακουφιστικές για το στομάχι ιδιότητες, ενώ έχει αποδεδειγμένα αφροδισιακά οφέλη και αυξάνει τη γονιμότητα.