Ζει εδώ και 15 χρόνια υπό μόνιμη αστυνομική προστασία, με άλλη ταυτότητα και μετακινούμενος διαρκώς. Στο Zeitgeist μίλησε αποκλειστικά, χωρίς φόβο, για τη ζωή του πριν και μετά την τεράστια επιτυχία που γνώρισαν τα βιβλία του.
Συνέντευξη: Ρόμπυ Εκσιέλ
Από το 2006 που εκδόθηκε το διαβόητο «Γόμορρα», το αποκαλυπτικό για τη ναπολιτάνικη μαφία βιβλίο του, πέρασαν σχεδόν 15 χρόνια. Αναγκαστικά, τα έχει περάσει στερούμενος τις πιο απλές χαρές που μπορεί να έχει ένας άνθρωπος, όπως το ανέμελο περπάτημα στο δρόμο. Σήμερα ο Ρομπέρτο Σαβιάνο ζει στις ΗΠΑ και μετακινείται στην Ευρώπη, για τις ανάγκες της δουλειάς του. Συνεχίζει τις παρεμβάσεις του στη δημόσια σφαίρα της Ιταλίας και μόλις προχθές, άρθρο του στην πρώτη σελίδα της εφημερίδας Corriere della Sera έγινε viral. Σε αυτό περιγράφει πώς η τοκογλυφία της μαφίας πνίγει την οικονομία εν μέσω κορωνοϊού, μια παράπλευρη επίπτωση της πανδημίας. Ενώ, λίγες ημέρες πριν ξεκίνησε η δική μαμούθ κατά της Ντραγκέτα, στην Καλαβρία. Σίγουρα, οι λόγοι για να κρύβεται παρά είναι πολλοί! Εμείς τον συναντήσαμε στα υπόγεια διαμερίσματα ενός κεντρικού βερολινέζικου ξενοδοχείου για μια κουβέντα πάνω στη δουλειά του, τα άγχη του και τη σημερινή Ιταλία, με τη βοήθεια του εκδοτικού του οίκου, αλλά και ενόψει κάποιων νέων κινηματογραφικών projects στα οποία συμμετέχει: Συγγραφέας επίσης του χρονικού «La paranza dei bambini», που επίσης έγινε ταινία πρόσφατα (ελληνικός τίτλος: «Η μεγάλη Νύχτα της Νάπολης»), ο 41χρονος Ναπολιτάνος συμμετέχει τώρα στην παραγωγή της τηλεοπτικής διασκευής του νέου του βιβλίου «ZeroZeroZero» -ευφημισμός στην πιάτσα του υπόκοσμου για την αρίστης ποιότητας κοκαΐνη.Είσαστε υπό αστυνομική προστασία εδώ και περίπου 15 χρόνια. Πως είναι η ζωή σας;
Δεν είναι ζωή, καθώς η αίσθηση του θανάτου κυριαρχεί μόνιμα. Αλλά και πάλι θεωρώ τον εαυτό μου τυχερό, τη στιγμή που έχουν χαθεί τόσοι δημοσιογράφοι, όπως η Δάφνη Γκαρουάνα Γκαλίσια, την οποία θαύμαζα βαθιά. Η δική μου κατάσταση είναι περίπλοκη. Από τη μια είναι αυτοί που έχουν πειστεί, που αναγνωρίζουν πως έχω σφραγισμένο συμβόλαιο, κι από την άλλη εκείνοι που λένε πως είμαι απατεώνας, πως εφηύρα το όλο πράγμα απλώς για να ανεβάσω τις πωλήσεις των βιβλίων μου. Κι όταν έχω τον Ματέο Σαλβίνι να μιλά ανοιχτά για την προστασία μου σε διαφορετικές νότες και χρώματα, στοχοποιούμαι αυτόματα. Θυμάμαι πάντα τις λέξεις που είπε ο δικαστής Φαλκόνε λίγες μέρες πριν την εκτέλεσή του στο Παλέρμο. Πως η Ιταλία είναι μια χαρούμενη χώρα όπου σε πιστεύουν μονάχα όταν είσαι νεκρός.
Η ανατροπή στην καθημερινότητά σας, όλα αυτά τα χρόνια του περιορισμού, θα λέγατε πως λειτούργησε ως εμπόδιο στη δουλειά σας ή μήπως σας έκανε πιο επίμονο, πιο δημιουργικό;
Το βασικό εμπόδιο είναι πως έχω γίνει σύμβολο κι έτσι υπόκειμαι σε κάθε είδους πολιτικές επιθέσεις. Επαγγελματικά, η αλήθεια είναι πως έχω πλέον τη δυνατότητα πολύ μεγαλύτερης πρόσβασης στην πληροφορία. Μου παρέχουν ο, τι χρειαστώ, μαγνητοφωνημένες συνομιλίες, δικαστικά έγγραφα και χρονικά, μπορώ να κάνω συνεντεύξεις. Έχω περισσότερη πρόσβαση σε ο, τι τρέφει το γράψιμό μου. Όμως εκείνο που μου λείπει περισσότερο είναι η δυνατότητα να περπατώ ελεύθερα έξω. Μου λείπει η μυρωδιά του δρόμου.
Βλέπετε ταινίες, θα λέγατε πως είσαστε σινεφίλ; Ποια είναι η γνώμη σας για τις ταινίες που αναπαριστούν τον κόσμο της μαφίας;
Λατρεύω τον ιταλικό νεορεαλισμό, Ροσελίνι, Ντε Σίκα, ιδιαίτερα τον Φραντσέσκο Ρόζι, που με έχει επηρεάσει πολύ. Μου αρέσουν και οι γκανγκστερικές ταινίες του Χόλυγουντ, παρότι σπάνια εμβαθύνουν στους μηχανισμούς λειτουργίας του οργανωμένου εγκλήματος. Αντίθετα, στην «Μεγάλη νύχτα της Νάπολης» βλέπει κανείς πως γίνεσαι βαποράκι, πως βγάζεις λεφτά, ποιες είναι οι κινήσεις για να φθάσεις εκεί, πράγματα που πάντα προσέχω να είμαι πολύ σχολαστικός, όπως κάνω και στο «Γόμορρα», την τηλεοπτική σειρά. Το Χόλυγουντ μοιάζει να ενδιαφέρεται περισσότερο για την αισθητική, την όψη του φιλμ κι όχι την αυθεντικότητα της άσκησης της δραστηριότητας. Ομολογώ παρόλα αυτά πως ο «Νονός» είναι ένα αριστούργημα, αρχικά το μυθιστόρημα του Μάριο Πούτζο και έπειτα η τριλογία του Κόπολα. Να πούμε πάντως πως, πριν την εξέλιξη του Netflix, η ταινία που είχαν δει άπαντες οι γκάνγκστερ ανά τον κόσμο, από τις Φιλιππίνες μέχρι τη Λατινική Αμερική, ήταν ο «Σημαδεμένος».
Το «Γόμορρα» είχε κάποια τέτοια επιρροή πιστεύετε, να δείξει σε εκκολαπτόμενους μαφιόζους πώς γίνεται η δουλειά δηλαδή;
Ο κόσμος του εγκλήματος ανέκαθεν επηρεαζόταν από τον κινηματογράφο. Όμως ουδείς πυροβόλησε κάποιον επειδή απλώς το είδε σε μια ταινία. Το πώς φθάνεις στο σημείο εκείνο έχει σημασία. Η κινηματογραφική μυθοπλασία χρησιμεύει για να στείλεις μηνύματα. Αυτή ήταν η περίπτωση του Σκιαβόνε που παρήγγειλε και του έχτισαν μια βίλα ακριβώς σαν εκείνη του Τόνι Μοντάνα στον «Σημαδεμένο». Ή του Κόζιμο Ντι Λάουρο, ενός άλλου νονού, που ντυνόταν σαν το κινηματογραφικό «Κοράκι» για να δηλώσει πως είναι ο σκοτεινός ήρωας. Και ναι, στο «Γόμορρα» αναγνωρίζουν πολλοί τους εαυτούς τους. Ίσως είναι ο λάθος καθρέφτης, γιατί κι εγώ όταν το έγραφα έπαιρνα πληροφορίες από τα δικονομικά χρονικά. Τώρα διαβάζεις στις εφημερίδες για ληστείες τύπου «Γόμορρα». Η γνωστή δημοσιογραφική παράκαμψη. Που είναι λάθος να το λες, γιατί παραπέμπει στην πραγματικότητα στην Καμόρα κι όχι στο «Γόμορρα». Συνέβη όχι γιατί έγραψα το βιβλίο, αλλά γιατί είναι πλέον αναγνωρίσιμη ως μέθοδος που ακολουθεί το συγκεκριμένο συνδικάτο. Όμως αυτό είναι κι ένα από τα όσα με κατηγορούν, πως εμπνέω δηλαδή τέτοιου τύπου μιμήσεις.
Και η κοινωνική δικτύωση και τα social media; Πιστεύετε πως επηρεάζουν τον κόσμο του οργανωμένου εγκλήματος;
Ελάχιστες είναι οι έρευνες πάνω στο θέμα, αλλά μπορώ να μιλήσω με βάση τη δική μου πείρα. Πιστεύω πως ο αντίκτυπος των social media είναι τεράστιος χάρη στη δυνατότητα να διαδίδεις όχι μόνο πληροφορίες, αλλά και φωτογραφίες και βίντεο. Παράδειγμα η περίπτωση ενός πολύ μικρού καρτέλ στο Μεξικό. Τα στελέχη της έγιναν διάσημα και κατάφεραν να τρομάξουν το αντίπαλο καρτέλ ανεβάζοντας το βίντεο ενός αποκεφαλισμού. Ελέγχεις μια μικρή περιοχή, όμως γίνεσαι διαβόητος όταν αυτή φαντάζει τεράστια στην κοινωνική δικτύωση.
Πως επηρέασε την ιταλική κοινή γνώμη το «Γόμορρα», ως προς την οπτική του κόσμου απέναντι στη μαφία;
Πριν ήταν μια γνώση που ανήκε μόνο στους ειδικούς. Και χάρη στο βιβλίο, κι έπειτα την ταινία και την τηλεοπτική σειρά, η γνώση αυτή διασπάρθηκε, ειδικά σε ο, τι αφορά το επιχειρηματικό κομμάτι των συνδικάτων εγκλήματος. Δεν πρέπει να τους βλέπουμε σαν μικροκακοποιούς, αλλά σαν πλήρεις επιχειρηματίες. Κι αυτό τους ενόχλησε, αυτή η επιχειρηματική διάσταση. Ας μην ξεχνάμε πως πρόκειται για τη μεγαλύτερη οικονομική δραστηριότητα στην Ιταλία, κι όχι επειδή το λέω εγώ, αλλά επειδή αυτό υποστηρίζει η Direzione Nazionale Antimafia, ο φορέας που ερευνά τη δραστηριότητα της μαφίας σε κρατικό ακαδημαϊκό επίπεδο.
Αναφερθήκατε πριν στον Σαλβίνι, τον πρώην υπουργό εσωτερικών και έναν από τους πιο ισχυρούς πολιτικούς στην Ιταλία. Πιστεύετε πως πρέπει να ανησυχεί η άνοδος της Δεξιάς στα ιταλικά πολιτικά πράγματα;
Η Ιταλία είναι λόγος ανησυχίας για όλα τα ευρωπαϊκά κράτη. Η Γερμανία ας πούμε, καθόλου τυχαία, θεωρεί πως η Ισπανία πρέπει να κοιτά την Ιταλία και να φοβάται για το δικό της μέλλον. Πείτε μου παρακαλώ αν θυμάστε έναν έστω Ευρωπαίο πολιτικό να φορά στολή αξιωματικού στην καθημερινότητά του. Δεν υπάρχει προηγούμενο σε δημοκρατική χώρα. Αυτό έκανε ο Σαλβίνι. Είναι απαράδεκτο σε μια χώρα που προσπαθεί να συντηρήσει μια δημοκρατική ισορροπία. Αλλά η σημερινή κατάσταση στην Ιταλία οφείλεται κατά ένα μεγάλο μέρος στην καταστροφή που επέφερε ο αριστερός συνασπισμός και η θλιβερή κατάσταση της Νότιας Ιταλίας. Ο Νότος στοχοποιήθηκε από το κόμμα του Σαλβίνι, τη Λέγκα του Βορρά, που επί 30 χρόνια διεκδικούσε την ανεξαρτησία του Βορρά από τον Νότο. Και κατέληξε να γίνει η περιοχή της Ιταλίας που στήριξε τον Σαλβίνι περισσότερο. Σαν να είπαν οι Νότιοι, προτιμάμε να μην παραπλανούμαστε πλέον από την Αριστερά.
