Ο τρόπος που αντιμετώπισε και αντιμετωπίζει η ιδιωτική τηλεόραση (και κάποια ραδιόφωνα) το έργο του Μίκη είναι τουλάχιστον υποκριτικός και φανερώνει επιτηδειότητα. Ως μια καλή ευκαιρία να αυξηθούν τα νούμερα…
Το 1905 ο μέγας Ρώσος λογοτέχνης Λέων Τολστόι («Πόλεμος και Ειρήνη», «Άννα Καρένινα» κλπ.), δέκα χρόνια πριν πεθάνει, είχε δώσει συνέντευξη σε αγγλική εφημερίδα και είπε πως ο ρόλος του Τύπου δεν είναι και τόσο αγαθών προθέσεων αντικειμενικής ενημέρωσης, αλλά ο εξαναγκασμός – πειθαναγκασμός των μαζών ταύτισης με ιδεολογίες, κοσμοθεωρίες, θρησκείες, μέσω διαμόρφωσης μιας ενιαίας και ελεγχόμενης κοινωνικής ροπής – κατεύθυνσης. Έβλεπε 100 χρόνια μπροστά.
Αν σήμερα η τηλεόραση παραμένει πρωταθλητής της ενημέρωσης και δεν την έχουν υποσκελίσει τα social media, τότε, ποια είναι η κοινωνική ροπή – κατεύθυνση που δίνει στο τηλεοπτικό κοινό της; Για την ακρίβεια, τι ποιότητας ειδήσεις παράγει για να εξαναγκάσει τον ανυποψίαστο τηλεθεατή να συνταχθεί; Αυτό αποσαφηνίζεται πλήρως με τον θάνατο του Μίκη Θεοδωράκη. Την πρώτη ημέρα του θανάτου, στα τηλεοπτικά κανάλια ακουγόταν μονάχα τα τραγούδια του και η μεγάλη του συνεισφορά στη διαμόρφωση της «ελληνικότητας» των Ελλήνων, στο μόνιασμα του ελληνικού λαού στην αξεπέραστη μουσική του που έβαλε στα χείλη όλων την ποίηση. Κατά τη διακοπή «για διαφημίσεις», η τηλεόραση που με τόσο παρρησία θρηνούσε τον θάνατο του Μίκη, με τα τεθλιμμένα πρόσωπα και την σιγοτρεμάμενη φωνή των παρουσιαστών, προέτρεπε το κοινό να μη χάσει το νέο επεισόδιο του «Big Brother», συν όλα τα υπόλοιπα trash τηλεριάλιτι που ξεκινούν.
Είδαμε trailer με γνωστό παρουσιαστή να κάνει καντάδα για να μας πληροφορήσει ότι επανέρχεται στο πρωινό και μια influencer ντυμένη με πανοπλίες και σπαθιά να μας πληροφορεί ότι καταφτάνει για πρωινάδικο και ότι δεν πρέπει να τη χάσουμε, γιατί θα χάσουμε. Και άλλα πολλά απεχθούς υπόστασης και διαμετρήματος. Τη δεύτερη ημέρα, τα τραγούδια του Θεοδωράκη ακούστηκαν ελάχιστα και την τρίτη ημέρα, καθόλου. Την τέταρτη, η τηλεόραση επανήλθε στην προ του θανάτου του Θεοδωράκη εποχή. Κάτι σαν «μέσα τα κεφάλια». Αποθέωσε το ευτελές, μεγιστοποίησε το ελάχιστο και ελαχιστοποίησε το μέγιστο. Ερώτηση: Με τι συχνότητα ακουγόταν τα τραγούδια του Θεοδωράκη στην τηλεόραση και το ραδιόφωνο, πριν από το θάνατό του; Μόνο από κάποιους (λίγους) σταθμούς και ένα – δυο αφιερώματα στις εκπομπές του Σπύρου Παπαδόπουλου.
Στο πέρασμα των χρόνων η τηλεόραση έπαιξε ένα σπουδαίο ρόλο στην διαμόρφωση στερεότυπων των λαών, με τις ροπές – κατευθύνσεις όπως αναφέρθηκε ο Λέων Τολστόι. Στα πρώτα της χρόνια η τηλεόραση ασκούσε παιδευτικό χαρακτήρα στους τηλεθεατές με ποιοτικές εκπομπές κοινωνικού ενδιαφέροντος, εκμάθησης της ελληνικής γλώσσας, πνευματικό περιεχόμενο και αναφορές στην συλλογική μνήμη. Η σημερινή ελληνική τηλεόραση, άκρως ομογενοποιημένη με το παγκόσμιο σύστημα, δεν ασχολείται με το παρελθόν, ως φάρο διδαχής του μέλλοντος, αλλά ρέπει – κατευθύνει τον κόσμο στο εύπεπτο, άνευ πνευματικού βάθους. Γι αυτό και ο Θεοδωράκης απουσιάζει από παντού. Διότι όποιος ακούει τα τραγούδια του, θα προβληματιστεί από τους στίχους του Ελύτη, του Ρίτσου, του Σεφέρη, του Λειβαδίτη, του Αναγνωστάκη, του Λόρκα, του Νερούδα, του Μαγιακόφσκι. Κάτι που δεν το θέλουμε. Η σύγχρονη τάση είναι ο μη προβληματισμός, διότι αυτός (ο προβληματισμός) παράγει σκέψη, άρα ενεργούς πολίτες. Η επιδίωξη, ωστόσο, είναι ακριβώς το αντίθετο. Οι ενεργούμενοι πολίτες – άβουλα όντα, που καταπίνουν με ευκολία ό,τι τους σερβίρεται: αντιλήψεις, προϊόντα, υπηρεσίες, αξίες. Με τις ροπές – κατευθύνσεις που δίνει αυτή στον ελληνικό λαό.
Εν κατακλείδι, ο Λέων Τολστόι «ζει», για να μας θυμίζει ότι ο Θεοδωράκης πέθαινε κάθε μέρα τα τελευταία χρόνια της «ιδιωτικής τηλεόρασης». Κάτι πραγματικά απαράδεκτο για κάθε σκεπτόμενο άνθρωπο, αν σκεφτεί κάποιος ότι ο Μίκης Θεοδωράκης για χάρη της πατρίδας, της ελευθερίας και της δικαιοσύνης, δεν προώθησε όσο θα έπρεπε και όσο θα μπορούσε το μεγαλειώδες έργο του. Το άφησε για πολλά χρόνια σχεδόν στην άκρη.
Και μη βιαστείτε να πείτε, δεν είναι όλοι το ίδιο. Σύμφωνοι, δεν είναι. Εξαιρέσεις υπάρχουν. Όμως, στην τηλεόραση (και στα περισσότερα ραδιόφωνα) τραγούδια του θα ξανακούσουμε στην επέτειο του Πολυτεχνείου και έναν χρόνο μετά τον βιολογικό θάνατό του. Υπάρχει έστω ένας που πιστεύει το αντίθετο;
